To­kaý­la­ryň äh­mi­ýe­ti

Ýer ýü­zün­dä­ki to­kaý­lar, se­ýil­gäh­ler, öri meý­dan­la­r we ot­luk­lar bi­len ör­tü­len ýer­ler ho­wa­nyň aras­sa­lan­ma­gy­na, ýa­şaý­şyň we baý ekoul­ga­myň do­wam et­me­gi­ne ýar­dam ed­ýär. To­kaý­la­ryň azal­ma­gy top­ra­ga, akar su­wa, ösüm­lik we haý­wa­nat dün­ýä­si­ne ze­per ýe­tir­ýär. Ösüm­lik dün­ýä­si­niň ýok bol­ma­gy ýa­gyn ze­rar­ly top­ra­gyň süýş­me­gi­ne, der­ýa­la­ryň we köl­le­riň gyr­man­ça­lar bi­len gö­mül­me­gi­ne se­bäp bol­ýar. Bu bol­sa ekin meý­dan­lar­ynda­ky top­ra­gyň ar­ryk­la­ma­gy­na, suw jan­dar­la­ry­nyň azal­ma­gy­na ge­tir­ýär. Agaç­lar edil sa­ýa­wan ýa­ly ýa­gyş dam­ja­sy­nyň ýe­re güýç­li ur­ma­gy­nyň öňü­ni al­ýar. Şeý­le hem ösüm­lik­le­riň kök­le­ri top­ra­gyň ýa­gyş su­wy bi­len süýş­me­gi­niň öňü­ni al­ýar. Bu ýag­daý dag etek­le­rin­de we dik de­pe­le­riň ýap­gy­dyn­da has tä­sir­li bol­ýar.
To­kaý­la­ryň te­bi­gat üçin nä­de­re­je­de äh­mi­ýet­li­di­gi­ni bil­mek üçin öý şert­le­rin­de ki­çi­jik tej­ri­be hem ge­çi­rip bi­ler­si­ňiz. Mu­nuň üçin iki sa­ny uly, iki sa­ny ki­çi plas­tik gap, top­rak, suw, haý­sy­dyr bir eki­niň to­hu­my, ýüp, gaý­çy ge­rek.
Uly plas­tik gap­la­ryň bir ta­ra­py­ny dik­li­gi­ne ke­sip aý­ryň! Ki­çi gap­la­ryň bol­sa di­ňe aşa­ky bö­le­gi­ni ke­sip, iki gap­da­ly­na ýüp­ja­gaz da­ňyp, bed­re­jik ýa­saň! Ke­si­len uly gap­la­ryň iki­si­ne hem top­rak sa­lyň! Ola­ryň bi­ri­ne da­ry, bug­daý ýa-da haý­sy­dyr bir ekin ekiň! Beý­le­ki gap­da­ky top­ra­ga bol­sa hiç zat ek­mäň! Ke­se du­ran gap­la­ryň ag­zy­na häl­ki bed­re­jik­le­ri asyň! Gap­la­ryň iki­si­ne hem edil ýa­gyş ýa­gan ýa­ly edip se­pe­läp, suw be­riň! Bir­nä­çe gün­den soň­ra eken to­hu­my­ňyz şi­ne­läp, ösüp baş­lar. Boş top­ra­ga be­ren su­wu­ňyz ga­byň ga­pa­gyn­dan bu­la­nyk gör­nüş­de akyp, bed­re­ji­ge akar. Ekin­li ýe­re be­rlen su­wuň bol­sa aň­sat­lyk bi­len topraga siňýändigini gö­rer­si­ňiz. Ekin­li ga­ba köp suw ber­len­de hem on­dan akan su­wuň has du­ru­dy­gy­ny gö­rer­si­ňiz. Eý­sem, bu nä­dip beý­le bol­dy?
Onuň bi­rin­ji se­bä­bi kök­le­riň top­ra­gy sak­la­ma­gy bi­len bag­ly. Ikin­ji­si bol­sa, ekiniň top­ra­ga düş­ýän suw dam­ja­la­ry­nyň tiz­li­gini pe­selt­me­gi bi­len bag­ly. Bu iki­si ýag­şyň top­ra­ga ýe­tir­ýän tä­si­ri­ni azald­ýar. To­kaý­lar­da­ky agaç­la­ryň we beý­le­ki ösüm­lik­le­riň hem kök­le­ri ýe­riň aşa­gy­na uzap gid­ýär. Şeý­le­lik­de, ösüm­lik­ler di­ňe ho­wa­ny aras­sa­la­man, ýa­gyn se­bäp­li top­ra­gyň za­ýa­lan­ma­gy­nyň hem öňü­ni al­ýar.