Türk­me­niň saý­rak bil­bi­li

Türk­men mil­li aý­dym-saz sun­ga­tyn­da öç­me­jek yz gal­dy­ran us­sat­lar sa­nar­dan kän. Ma­ny­ly öm­rü­ni ope­ra sun­ga­ty­my­zyň ös­me­gi­ne ba­gyş eden Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa bil­bil owa­zy bi­len Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap ýur­du­my­zyň mil­li me­de­ni­ýe­ti­ne eg­sil­mez go­şant go­şan ägirt­le­riň bi­ri­dir. Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa do­gan­lyk halk­la­ryň dil­le­rin­de hem en­çe­me aý­dym­la­ry us­sat­lar­ça ýe­ri­ne ýe­ti­rip, ag­zy­bir­li­gi, pa­ra­hat­çy­ly­gy şi­rin owa­zy bi­len äle­me ýaý­dy.
Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa be­lent ses­li şi­rin aý­dym­la­ry bi­len di­ňe hal­ky­my­zyň däl, eý­sem, dün­ýä halk­la­ry­nyň ru­hy dün­ýä­si­niň baý­laş­ma­gy üçin hem uly ta­gal­la­ eden ha­ly­pa­dyr. «Türk­me­niň saý­rak bil­bi­li» ady­ny alan ha­ly­pa aý­dym­çy aja­ýyp aý­dym­la­ry bi­len ýaş­la­ry Wa­tan­çy­lyk ru­hun­da ter­bi­ýe­le­mä­ge we ru­hy-ah­lak gym­mat­lyk­la­ry­na my­na­syp bo­lup ýe­tiş­mek­le­ri ug­run­da netijeli iş­le­ri alyp bar­dy. Onuň kal­byn­da­ky Wa­tan söý­gü­sin­den joş­gun al­ýan yl­ha­my, gö­wün­le­re ga­nat ber­ýän owa­zy ýü­rek­le­re mä­hir, söý­gi ba­gyş­la­ýar.
Her bir sun­gat us­sa­dy­nyň Wa­tan gym­mat­lyk­la­ry­ny, ata-ba­ba­la­ry­myz­dan gel­ýän ah­lak ýö­rel­ge­le­rini wa­gyz ed­ýän şah­sy­ýet bol­ýan­dy­gy­ny ta­ryh aýan edip gel­ýär. Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa­nyň dö­re­di­ji­li­gi­ne ser sa­la­nyň­da, onuň bu ugur­da nus­ga­lyk şah­sy­ýet­di­gi­ne göz ýe­tir­mek bol­ýar. Şu ýer­de us­sat ha­ly­pa­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ren kom­po­zi­tor A.Al­ýab­ýe­wiň «So­lo­we­ýi­ni» («Bi­l­bil» aý­dy­my) hem-de kom­po­zi­tor Nu­ry Hal­mäm­me­do­wyň «Aş­ga­bat» at­ly aý­dy­my­ny ýat­lap geç­mek is­le­ýä­ris.
Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa «So­lo­weý» aý­dy­my bi­len dün­ýä çyk­dy. Do­gan­lyk halk­la­ryň be­lent ses­li sun­gat us­sat­la­ry­nyň on­lar­ça­sy bu aý­dy­my ýe­ri­ne ýe­tir­di, ýö­ne şol us­sat­la­ryň ara­syn­da Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa­nyň has-da ýo­ka­ry de­re­je­de ta­pa­wut­lan­ýan­dy­gy aý­ra­tyn bel­le­nil­ýär. Ol bu aý­dy­my ýe­ri­ne ýe­ti­ren­de ýaý­lyp ýa­tan türk­men säh­ra­sy, Hak na­za­ry si­ňen ke­rem­li top­ra­gy­my­zyň erem bag­lyk­la­ryn­da saý­rap otu­ran bil­bil göz öňüň­de jan­lan­ýar. Aý­dym­çy­nyň Wa­ta­na bo­lan söý­gü­den do­ly kal­byn­dan jo­şup çyk­ýan ses be­lent­li­gi, türk­men ru­hy bi­len te­bi­gat gö­zel­li­gi­niň was­py­ny ýe­tir­ýär.
Us­sat ha­ly­pa­nyň «Aş­ga­bat» aý­dy­my hem şo­lar ýa­ly de­re­je­dä­ki ak­gyn­ly­dan kalp­la­ra joş­gun ber­ýän aja­ýyp aý­dym­la­ryň bi­ri­dir. Bu aý­dy­myň üs­ti bi­len ha­ly­pa diň­leý­ji­le­ri­ne ýur­du­my­zyň ýü­re­gi Aş­ga­ba­dyň gö­zel­li­gi­niň aja­ýyp­ly­gy­ny wa­gyz ed­ýär. Özi-de onuň us­sat­ly­gy – haý­sy ýurt­da çy­kyş et­se, bu aý­dy­my do­gan­lyk halk­la­ryň dil­le­rin­de ýe­ri­ne ýe­ti­ren­li­gi­dir. Ony diň­län diň­leý­ji hy­ýa­lyn­da paý­tag­ty­my­zyň al-el­wan gül­ler bi­len ör­tü­len tä­miz kö­çe­le­ri­ne seý­ran edip, gö­zel­lik­le­ri­ni göz öňü­ne ge­tir­ýär.
Men Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa bi­len gör­şüp, söh­bet­deş bol­mak bag­ty­na eýe bo­lan­dy­gym üçin onuň be­lent sun­ga­ty bi­len bir ha­tar­da, adam­kär­çi­lik hä­si­ýet­le­ri ha­kyn­da hem oky­jy­la­ra ýe­ti­re­sim gel­di. Us­sat ha­ly­pa­da be­ýik­le­re mah­sus sa­da­lyk, ki­çi­gö­wün­li­lik, ene­le­re mah­sus mäh­rem­lik, şol bir wag­tyň özün­de-de yn­san­per­wer­li­ge ýug­ru­lan sa­hy­lyk bar­dy. Ol şu hä­si­ýet­le­ri bi­len zäh­met çe­ken bi­lim oja­gy – Ma­ýa Ku­ly­ýe­wa adyn­da­ky Türk­men mil­li kon­ser­wa­to­ri­ýa­syn­da tä­lim be­ren ta­lyp­la­ry­na gö­rel­de gör­kez­ýär­di. Us­sat mu­gal­ly­myň şä­girt­le­rin­den ýat­lap geç­sek, Ata­gel­di Gar­ýag­dy­ýew, Ro­za Tö­rä­ýe­wa, Ke­rim­gu­ly Go­ro­wow, Ata­jan Ber­di­ýew, Gö­zel Öwe­zo­wa, Sum­bar Ka­len­da­ro­wa, Aý­na Se­ýit­gu­ly­ýe­wa, Žan­na Saý­ýan, Bil­bil An­nao­ra­zo­wa ýa­ly şä­girt­le­ri­niň hem­me­si-de hä­zir uly at-ab­ra­ýa eýe bo­lan sun­gat us­sat­la­ry bo­lup ýe­tiş­di­ler. Ony ýa­kyn­dan ta­na­dy­gyň­ça ýü­re­gi­niň edil ça­ga­nyň­ky ýa­ly päk­di­gi­ni, ýag­şy­lyk üçin ýa­ra­dy­lan be­ýik yn­san­dy­gy­ny duý­mak bol­ýar­dy. Ol Wa­ta­nyň, hal­kyň öňün­de ha­lal we päk zäh­me­tiň bi­len ýal­kan­ma­ly­dy­gy­nyň be­ýik nus­ga­sy­dy. Bir ge­zek ol ma­ňa: «Sun­gat adam­sy­nyň gi­je­si-gün­di­zi bol­ma­ýar, ol he­mi­şe zäh­met çek­me­li, kä­mil­li­ge ýet­me­giň ýo­ly daş, ýö­ne ol ýo­la ýet­mek üçin ir­män-ar­man yh­las et­me­li. Wa­ta­ny­ňy, ýur­du­ňy, il-gü­nü­ňi jan­dan söý­me­li. Be­ýik sun­gat eser­le­ri söý­gü­den dö­re­ýär» di­ýip­di.
Ha­ly­pa­nyň di­ňe şu söz­le­ri­niň özi-de biz – ýaş­lar üçin wa­tan­sö­ýü­ji­lik sa­pa­gy­dyr. Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa­nyň dö­re­di­ji­lik ýo­ly hiç ha­çan äh­mi­ýe­ti­ni ýi­tir­me­jek öz­bo­luş­ly ki­ta­ba ça­lym ed­ýär. Ol ki­ta­ba iç­gin ara­laş­dy­gyň­ça, buý­san­jyň ar­typ, al­nyň­da tä­ze bir dün­ýä açyl­ýar. Ol şä­girt­le­ri­ne ha­ly­pa, ta­lyp­la­ry­na mu­gal­lym, il-gü­nü­ne yn­san­per­wer şah­sy­ýet­dir. Onuň hal­kyň, Wa­ta­nyň ab­ra­ýy üçin bi­ti­ren taý­syz hyz­mat­la­ry ne­sil­ler üçin nus­ga­lyk mek­dep­dir. Çün­ki Wa­tan gö­zel­lik­le­ri­ni kal­byn­da jem­län us­sat ha­ly­pa wa­tan­sö­ýü­ji şah­sy­ýet hök­mün­de dost-do­gan­lyk halk­la­ryň aňy­na ebe­di ýol sa­lyp­dy.
Her bir adam Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa­nyň N. Hal­mäm­me­dow ýa­ly seý­rek ze­hin­li ha­ly­pa­lar ta­ra­pyn­dan dö­re­di­len aý­dym­la­ry­ny, Gün­do­ga­ryň be­ýik söz us­sa­dy Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň ter­bi­ýe­çi­lik äh­mi­ýet­li goş­gu­la­ry­ny aý­dym­la­ry­nyň üs­ti bi­len ýaş­la­ryň aňy­na ýe­ti­ri­şin­de, «Aşyr aga­nyň höt­jet­li­gi», «Jap­bak­lar», «Şa­se­nem we Ga­ryp», «Me­niň dos­tum Me­le­guş» film­le­rin­de ýe­ri­ne ýe­ti­ren aý­dym­la­ryn­da, Türk­me­nis­ta­nyň Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Mil­li saz­ly dra­ma te­at­ryn­da D. Öwe­zow we A. Şa­poş­ni­ko­wyň «Aý­na» ope­ra­syn­da Bil­bi­liň hem-de «Şa­se­nem-Ga­ryp» ope­ra­syn­da Şa­se­ne­miň keşp­le­rin­de, D. Öwe­zow we Ý. Meý­tu­syň «Leý­li-Mej­nun» ope­ra­syn­da Leý­li­niň keş­bin­de dö­re­den keşp­le­ri bi­len mu­kad­des Wa­ta­na bo­lan çäk­siz söý­gü­si­ni we ýo­ka­ry ru­hy ah­la­gy­ny du­ýup bi­ler.
Türk­men aý­dym-saz sun­ga­ty­nyň us­sat ha­ly­pa­sy Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa­nyň mil­li hem-de dün­ýä me­de­ni­ýe­tin­de yz go­ýan sun­gat ýo­ly ba­ky­dyr we mü­di­mi­dir.

Wa­tan söý­gü­si­ni kal­by­na gu­ýup,
Dur­muş gö­zel­lig­ni wasp eden us­sat.
Si­ziň aý­dym-saz­da ýa­şan öm­rü­ňiz,
Gö­ýä aý­dym hak­da aja­ýyp des­san.

Se­ýit­mu­ham­met SE­ÝIT­MU­HAM­ME­DOW,
Mur­gap et­ra­by­nyň De­ňiz­han şä­her­çe kitap­ha­na­sy­nyň II de­re­je­li ki­tap­ha­na­çy­sy, TMÝG-niň iş­jeň ag­za­sy.