PDF
Kino sungatynyň ägirtlerinden, meşhur režissýor Dewid Linç 79 ýaşynda aradan çykdy. Linç geçen ýylyň awgust aýynda “Sight and Sound” žurnalyna beren beýanatynda köp wagtdan çilim çekýändigi zerarly emfizema keselinden ejir çekýändigini aýdypdy. Ol: – Özümi bilenim bäri çilim çekip gelýärin. Şol sebäpli-de emfizema keseline ýolukdym. Dem almakda kynçylyk çekýärin. Mundan soň kino surata düşürmek üçinem daşary çykasym ýok – diýipdi. Režissýor özboluşly kinolary bilen meşhurlyga eýe bolup, ol esasanam, kino bilermenleriň ýokary baha berýän şahsyýetidi.
1946-njy ýylyň 20-nji ýanwarynda ABŞ-nyň Montana şäherinde dünýä inen režissýoryň kakasy Donald Wolter ABŞ-nyň Ekerançylyk ministrliginde ekspediter, ejesi Edwina Linç bolsa iňlis dili mugallymy bolup işleýärdi. Pensilwaniýa akademiýasynda “Six Men Getting Sick (Six Times)” atly ilkinji gysga metražly filmini surata düşürýär. 1968-nji ýylda “The Alphabet” atly gysga metražly başga bir filmi ekanlaşdyrýar. 1977-nji ýylda ak-gara reňkdäki “Eraserhead” (“Bozguçkelle”) filmi bilen tanalyp ugran režissýoryň 1982-nji ýylda “The Elephan Man” (“Pil adam”), 1984-nji ýyldaky “Dune” (“Dýuna”), 1988-nji ýyldaky “Blue Velvet” (“Gök mahmal”) filmleri onuň şöhratyny hasam artdyrýar. 1990-njy ýylda “Wild at Heart” (“Ýabany ýürek”), 1992-nji ýylda-da “Twin Peaks: Fire Walk with Me” (“Twin Piks”), 1997-nji ýyldaky “Lost Highway” (“Ýitirilen awtoban”) filmi onuň karýerasyny çür depä ýetirýär. 1999-njy ýylda “The Straight Story” (“Ýönekeý hekaýa”), 2001-nji ýyldaky “Mulholland Drive” (“Mulholland Draýw”) filmi hem-de 2006-njy ýyldaky “Inland Empire” (“Içerki imperiýa”) filmlerini surata düşürýär. Karýerasy boýunça az sanly filmi ekranlaşdyran režissýor birnäçe baýrak gazanýar. Linç iň gowy režissýor ugrundan 3 gezek Oskara dalaşgär görkezilýär. Şeýle-de, iň gowy ssenariý ugry boýunça-da bir dalaşgärligi bolan režissýora 2019-njy ýylda Oskaryň hormatly baýragy gowşurylýar. Ol iň gowy daşary ýurt filmi ugry boýunça 2 gezek Sezar baýragyny, 1 sapar hem Ýewropa film akademiýasynyň baýragyny gazanýar. “Wild at Heart” filmi bilen Kann film festiwalynda “Altyn palmany” alan režissýor, “Mulholland Drive” filmi bilenem iň gowy režissýor baýragyna laýyk görülýär.
2007-nji ýylda “The Guardian” gazeti tarapyndan bir ýere jemlenen bilermenler tarapyndan: Häzirki zaman amerikan kino sungatynyň renessans ynsany diýlip yglan edilipdi.
Garaşsyz kinematografiýanyň öňdebaryjylaryndan hasaplanýan Dewid Linç soňky gezek 2017-nji ýylda “Twin Peaks: The Return” serialy üçin kameranyň arkasyna geçipdi. Ol doglan gününe 5 gün galanda, 79 ýaşynyň içinde aradan çykdy.
