Meş­hur süý­jü­lik tort­la­ry

Is­len­dik baý­ram­çy­lygyň, da­ba­ranyň we iň esa­sy­sy hem dog­lan gün­le­riň iň eý gö­rül­ýän ta­ga­my süý­jü­lik tort­la­ry­dyr. Süý­jü­lik tort­la­ry hö­dür edi­len­de, iý­mek­den ýüz öwür­ýän adam, me­ge­rem, ju­da az bol­sa ge­rek. Dün­ýä­de tort­la­ryň şo­ko­lad­ly, ka­kao­ly, hoz­ly, pis­se­li we dür­li mi­we­li gör­nüş­le­ri bo­lup, her ýer­de özü­ne mah­sus şe­kil­de dür­li-dür­lü­çe taý­ýar­lan­ýar. Ine, şo­la­ryň kä­bir­le­ri­ni si­ziň dyk­ga­ty­ňy­za ýe­tir­ýä­ris.

«Mil­le-feuil­le». Dün­ýä­de fran­suz ta­gam­la­ry­nyň en­çe­me­si meş­hur bo­lup, şo­la­ryň ara­syn­da «Mil­le-feuil­le» tor­tu­nyň or­ny has ulu­dyr. «Mil­föý» diý­lip okal­ýan bu tor­tuň ady «müň ýap­rak» di­ýen ma­ny­ny ber­ýär. Tort gat-gat edi­lip, doň­du­ry­lyp goý­lan «mil­föý» ha­my­ryn­dan taý­ýar­la­nyl­ýar. Üç gat­ly «mil­föý»-iň ara­sy­na ada­ty tort kre­mi çal­nyp hö­dür edil­ýär. Bu süý­jü­li­giň asyl nus­ga­syn­da hiç hi­li mi­we gör­nü­şi ýok. Ýö­ne hä­zir­ki wagt­da müş­de­ri­le­riň is­le­gi­ne gö­rä mi­we­li gör­nüş­le­ri hem taý­ýar­la­nyl­ýar.
«Tor­ta ro­gel». Ar­gen­tin­le­riň öz­bo­luş­ly bu süý­jü­li­gi en­çe­me gat­dan yba­rat bo­lup, doň­du­ry­lyp goý­lan ha­myr­dan, ýag­ny «mil­föý­»-den taý­ýar­lan­ýar. Şol ça­la bi­şi­ri­len ha­myr­la­ryň ara­sy­na-da şe­ker­li süýt go­ýult­ma­sy (mo­lo­ko) ça­lyn­ýar. Üs­tü­ne-de gülli zefir goý­lup hö­dür edil­ýär. «Tor­ta ro­gel» ar­gen­tin­le­riň nus­ga­wy süý­jü­li­gi ha­sap­lan­ýar.
«Cha­ja». Ar­gen­tin­le­riň goň­şu­sy Urug­waý­da «Cha­ja» at­ly öz­bo­luş­ly tort meş­hur bo­lup, ol ady­ny tüý­lek guş gör­nü­şi «Cha­ja»-dan al­ýar. Tor­tuň da­şy­na ow­ra­dy­lan ze­fir ça­lyn­ýar. Şeý­le hem ta­ga­my ýe­ňil bo­lan tor­tuň üs­tü­ne, gat­la­ry­nyň ara­sy­na ke­si­len şet­da­ly bö­le­jik­le­ri go­ýul­ýar.
«Ube cake». Fil­lip­pin­ler­de dog­lan gün çä­re­le­ri­niň iň esa­sy ta­ga­my bo­lan «Ube cake» tor­ty daş­ky gör­nü­şi bi­le­nem köp­le­ri özü­ne ben­di ed­ýär. Tor­tuň be­new­şe reň­ki di­ňe Fi­lip­pin­ler­de ýe­tiş­di­ril­ýän öz­bo­luş­ly kar­toş­ka­dan alyn­ýar. Köp­lenç 2 gat­ly taý­ýar­lan­ýan bu tor­ta mes­ge hem-de ada­ty tort kre­mi ça­lyn­ýar. Be­new­şe tort dür­li gör­nüş­de, dür­li şe­kil­de we dür­li mi­we­ler bi­len hö­dür edil­ýär.
«Kar­pat­ka». Çö­rek we çö­rek önüm­le­ri bo­ýun­ça dün­ýä­de öň­de­li­gi eýe­le­ýän Pol­şa­nyň bu meş­hur süý­jü­li­gi giň­den ýaý­ran­dyr. Ady­ny he­mi­şe üs­ti gar­ly Kar­pat dag­la­ryn­dan al­ýan tort­da krem köp ula­nyl­ýar. Taý­ýar­la­nyş usu­ly az­da-kän­de çyl­şy­rym­ly bo­lan kar­pat­ka tor­tu­nyň üs­tü­ne şe­ker kül­ke­si se­pi­lip hö­dür edil­ýär. Un, suw, şe­ker we ýu­murt goşulyp taý­ýar­lan­ýan kar­pat­ka 1995-nji ýyl­da mil­li mar­ka öw­rül­ýär.
«Bie­nens­tich». Ger­ma­ni­ýa­nyň meş­hur süý­jü­lik tort­la­ry­nyň bi­ri bo­lan «Bie­nens­tich» «ary­nyň çak­ma­gy» diý­me­gi aň­lad­ýar. Süý­ji çö­re­giň ara­sy­na goý­lan krem tor­tuň esa­sy­ny düz­ýär. Üs­tü­ne-de bal çal­nyp, ça­la­ja gow­ru­lan ba­dam owun­tyk­la­ry se­pil­ýär. Bu tort öz göz­ba­şy­ny XV asyr­dan alyp gaýd­ýar.
«Sacher­tor­te». Awst­ri­ýa­nyň dün­ýä bel­li tor­ty bo­lan «Za­her» (Sacher­tor­te) köp muk­dar­da şo­ko­lad­ly bol­ma­gy bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Şo­ko­la­dy aşa go­wy gör­ýän 16 ýaş­ly Frans Za­her ta­ra­pyn­dan oý­la­nyp ta­py­lan bu tor­tuň içi-da­şy şo­ko­lod bi­len ör­tül­ýär. Tor­ta eri­giň mü­rep­be­si hem go­şu­lyp taý­ýar­la­nyl­ýar.
«Prin­sess­tar­ta». Şwe­si­ýa­nyň nus­ga­wy tort­la­ry­nyň bi­ri bo­lan «Şa­gy­zy tor­ty»-nyň (Prin­sess­tar­ta) iň esa­sy aý­ra­tyn­ly­gy da­şy­nyň ýa­şyl bol­ma­gy­dyr. Üwe­len ba­dam garylan ha­my­r­dan da­şy gap­lan­ýan bu süý­jü­li­ge «ýa­şyl tort» hem di­ýil­ýär. Bu tort il­kin­ji ge­zek ge­çen asy­ryň or­ta­la­ryn­da Şa Kar­lyň III gy­zy­na sa­pak ber­ýän mu­gal­ly­my Jen­ni Akerst­rom ta­ra­pyn­dan taý­ýar­la­nyl­ýar. Bu süý­jü­li­ge şol se­bäp­den «Şa­gy­zy tor­ty» di­ýil­ýär.
«Hum­ming­bird cake». Ýa­maý­ka döw­le­ti­niň iň meş­hur süý­jü­li­gi bo­lan bu ta­ga­ma «Doctor bird cake» tor­ty hem di­ýil­ýär. Mi­we­le­ri aşa go­wy gör­ýän guş­la­ry hem özü­ne ben­di ed­ýän bu tor­ty iýen adam tro­pik dün­ýä ara­laşan ýaly bolýar. Ana­nas, ba­nan, wa­ni­lin we beý­le­ki süý­ji ta­gam­ly go­şun­dy­lar­dan taý­ýar­la­nyl­ýan bu tort di­ňe bir Ýa­maý­ka­da däl, ABŞ-nyň Gü­nor­ta se­bit­le­rin­de-de giň­den ýaý­ran­dyr.
«Kran­se­ka­ge». Esa­san hem, Da­ni­ýa­dyr Nor­we­gi­ýa­da, şol san­da beý­le­ki Skan­di­naw ýurt­la­ryn­da-da hem­mä­niň ha­la­ýan tor­ty «kran­se­ka­ge» bo­lup, ol Tä­ze ýyl baý­ram­çy­ly­gy­nyň, toý sa­çak­la­ry­nyň be­ze­gi­dir. Ba­dam­ly ha­myr hal­ka­la­ryn­dan 18 gatly taý­ýar­lan­ýan bu tort XVIII asyr­dan göz­baş al­ýar. Pi­ra­mi­da şek­ilin­dä­ki şol hal­ka­lar ýö­ri­te şi­re bi­len bir­leş­di­ril­ýär.
«Victo­ria spon­ge cake». Şa ze­na­ny Wik­to­ri­ýa­nyň ikin­din ara­lar iç­ýän ça­ýy­nyň ýa­ny bi­len iýen tor­ty bo­la­ny üçin «Victo­ria spon­ge cake» di­ýil­ýän bu süý­jü­lik ada­ty tort ha­my­ryn­dan taý­ýar­la­nyl­ýar. «Wik­to­ri­ýa­nyň send­wi­çi» hem di­ýil­ýän bu süý­jü­lik­de iki ga­tyň ara­sy­na tort kre­mi çal­nyp, oňa bö­würs­len mü­rep­be­si ça­lyn­ýar. Üs­tü­ne-de şe­ker kül­ke­si se­pi­lip hö­dür edil­ýär. Ge­lip çy­ky­şy Is­pa­ni­ýa­da diý­lip çak­la­nyl­ýan bu tort Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­nyň çä­gin­de has meş­hur­dyr.
«Melk­tert». Gü­nor­ta Af­ri­ka­nyň tor­ty bo­lan «Melk­ter­tiň» iň esa­sy go­şun­dy­sy süýt bi­len un bo­lup, oňa şe­ker hem-de ýu­murt­ga ga­ryl­ýar. Ame­ri­kan­la­ryň pi­ro­gy­ny ýa­dy­ňa sal­ýan bu tort XVII asyr­dan bä­ri bu ýurt­da taý­ýar­la­nyl­ýar.