Dün­ýä­niň dür­li kün­je­gin­de her ýy­lyň 19-njy few­ra­lyn­da gy­zyk­ly sport güý­men­je­le­ri­niň bi­ri bo­lan ýüp çek­mek ýa­ry­şy­nyň hal­ka­ra gü­ni bel­le­nil­ýär. 1900-nji ýyl­da Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň ha­ta­ry­na go­şu­lyp, 1920-nji ýyl­da Olim­pia­da­nyň sa­na­wyn­dan aý­ry­lan ýüp çek­mek ýa­ry­şy (Tug of War) iki to­pa­ryň öza­ra güýç sy­na­nyş­ma­gy esa­syn­da ge­çi­ril­ýär. Ýüp çek­mek ýa­ry­şy­nyň ge­lip çy­ky­şy bel­li däl, ýö­ne ta­ry­hy mag­lu­mat­lar­da ir­ki dö­wür­ler­de Kam­bo­ja, Mü­sür, Gre­si­ýa, Hin­dis­tan we Hy­taý se­bit­le­rin­de bu oý­nuň oý­na­lan­dy­gy ba­ra­da bellenilýär. Ýüp çek­mek ýaryşy il­ki­baş­da «ýag­ty­lyk bi­len ga­raň­ky­ly­gyň gö­reş­me­gi» di­ýen ma­ny­da ge­çi­ri­lip­dir. Soň­lu­gy bi­len ada­ty sport gör­nü­şi­ne öw­rü­lip­dir.

Oý­nuň gys­ga­ça ta­ry­hy
1900-nji ýyl­da Fran­si­ýa­nyň paý­tag­ty Pa­riž­de ge­çi­ri­len Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da il­kin­ji ge­zek 5-6 to­pa­ryň ara­syn­da ýüp çek­mek ýa­ry­şy ge­çi­ril­ýär. Şeý­le­lik bi­len jan­kö­ýer­ler en­tek gör­me­dik bu sport ýa­ry­şy­nyň şa­ýa­dy bol­ýar­lar. Şon­da Şwe­si­ýa­dyr Da­ni­ýa­dan ge­len ga­ry­şyk to­par kü­müş me­dal ga­za­nan Fran­si­ýa­nyň ýer­li to­pa­ryn­dan üs­tün çy­kyp, al­tyn me­da­la my­na­syp bol­ýar. Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň dü­zü­min­de je­mi 5 ge­zek ge­çi­ri­len «Tug of War» ýa­ry­şy­nyň iň soň­ku­sy 1920-nji ýyl­da bo­lup geç­ýär. Se­bä­bi Hal­ka­ra Olim­pi­ýa ko­mi­te­ti­niň ka­ra­ry bi­len şol dö­wür­ler­de Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň dü­zü­min­de 32 sport gör­nü­şi­niň bol­ma­ly­dy­gy kes­git­len­ýär. Şol ýyl­ky oýun­lar­da Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­nyň ýy­gyn­dy­sy al­tyn, Ni­der­land­la­ryň ýy­gyn­dy­sy kü­müş me­dal ga­zan­ýar. 1960-njy ýyl­da ýüp çek­mek ýa­ryş­la­ry­ny bü­tin dün­ýä­de gu­ra­mak üçin «Tug of War» hal­ka­ra fe­de­ra­si­ýa­sy dö­re­dil­ýär. Bu fe­de­ra­si­ýa 70-e go­laý ýurt ag­za bol­ýar. 1981-nji ýyl­da bu ýa­ryş dört ýyl­dan bir ge­zek ge­çi­ril­ýän Bü­tin­dün­ýä oýun­la­ry­nyň mak­sat­na­ma­sy­na gi­ri­zil­ýär.
Bu sport. Bu gy­zyk­ly güý­men­je. Bu güýç­le­riň bäs­le­şi­gi… Ýüp çek­mek ýa­ry­şy­na gat­naş­ýan­la­ryň kö­pü­si şu söz­le­ri gaý­ta­la­ýar. Uzak­dan gö­räý­mä­ge iki to­paryň her­si ýü­püň bir ujun­dan çek­ýär. Gö­räý­mä­ge bu aň­sat we ada­ty zat ýa­ly. Ýö­ne mun­da to­pa­ryň her bir ag­za­sy­nyň myş­sa­la­ry­nyň çe­ýe­li­gi, saz­la­şyk­ly he­re­ke­ti uly orun eýe­le­ýär.
Bu ýa­ryş­da haý­sy to­par güý­jü­ni bir­leş­di­rip ag­zy­bir­lik­de he­re­ket et­se, şol hem ýe­ňi­ji bol­ýar.

Çyk­da­jy­syz sport gör­nü­şi
Ýüp çek­mek ýa­ry­şy­ny ge­çir­mek üçin ar­tyk­maç çyk­da­jy we ýö­ri­te sport meý­dan­ça­sy ze­rur däl. Ýa­ry­şy is­len­dik açyk meý­dan­da ge­çi­rip bol­ýar. Şeý­le hem mer­ke­zi ýag­lyk bi­len çig­lip bel­lik edi­len, to­pa­ryň dü­zü­mi­ne gö­rä uzyn­lyk­da ur­gan (sü­ýüm­den işi­len ýo­gyn ýüp) ge­rek. Köp­lenç ýa­ry­şa gat­na­şy­jy­la­ryň sa­ny iki­den se­ki­ze çen­li ara­lyk­da bol­ýar. Kä­te has uly to­par­la­ryň ara­syn­da hem gu­ral­ýan ýüp çek­mek ýa­ry­şy kä­bir ýurt­da ýal­pak suw how­dan­la­ryn­da ýa-da pal­çyk­ly ýer­de ge­çi­ril­ýär.

Be­den üçin go­wy maşk
Bi­ler­men­ler ýüp çek­megiň eliň we aýa­gyň myş­sa­la­ry­nyň çe­ýe­li­gi­ni artdyr­ýan­dy­gy­ny, güýç top­la­mak üçin iň go­wy maşk­la­ryň bi­ri­di­gi­ni bel­le­ýär­ler. Mun­dan baş­ga-da, ýa­ry­şyň do­wa­myn­da­ky dart­gyn­ly pur­sat­lar­da bil-oňur­ga süňk­le­ri he­re­ke­te ge­lip, beý­ni­niň iş­jeň­li­gi art­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА