Ni­der­land­lar­da gur­lan iň uly LO­FAR ra­dio­te­les­ko­py ar­ka­ly köp san­ly yl­my bar­lag­lar ama­la aşy­ryl­ýar. Top­lu­myň esa­sy bö­le­gi Drent­he we­la­ýa­ty­nyň Eks­loo oba­syn­da ýer­leş­ýär. Ol tak­my­nan 50 stan­si­ýa­dan we bir­nä­çe müň an­ten­na­dan yba­rat bo­lup, Ýew­ro­pa­nyň dür­li kün­jek­le­rin­de ýer­leş­ýär. LO­FAR ra­dio­te­les­ko­py äle­miň uzak jüm­mü­şi­ni öw­ren­mä­ge ni­ýet­le­nen­dir.
-An­ten­na­lar bi­r-bi­rin­den nä­çe uzak ara­lyk­da ýer­leş­di­ril­se, ob­ýekt­le­re syn­la­ma­gyň ta­kyk­ly­gy şon­ça-da dürs bol­ýar. Biz LO­FAR ar­ka­ly äle­mi iç­gin öw­ren­ýä­ris. Ra­dioo­te­les­kop, äle­miň ewol­ýu­si­ýa­sy­nyň tap­gyr­la­ry­na ara­laş­ma­ga we geç­mi­şe göz aý­la­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. Biz esa­san, Uly part­la­ma­dan mil­li­on ýyl soň­ky il­kin­ji 500 mil­li­on ýyl bi­len gy­zyk­lan­ýa­rys – di­ýip, Ni­der­land­la­ryň AST­RON ra­dioast­ro­no­mi­ýa ins­ti­tu­ty­nyň yl­my iş­gä­ri Maý­ke Me­wi­us gür­rüň ber­ýär.
LO­FAR su­per­te­les­ko­py 13 ýyl ozal gur­lup­dy. Pa­ra­bo­lik te­les­kop­lar­dan ta­pa­wut­ly­lyk­da, bu ka­bul edi­ji müň­ler­çe an­te­na­sy ar­ka­ly pes ýy­gy­lyk­ly elekt­ro­mag­nit tol­kun­la­ra has duý­gur bo­lup, bir­ba­da tu­tuş as­ma­ny “syn­la­ýar”. Dür­li stan­si­ýa­lar­dan al­nan mag­lu­mat­la­ryň äh­li­si tas­la­ma­nyň baş eda­ra­sy AST­RON-da gaý­ta­dan iş­len­ýär.
-Beý­le­ki pla­ne­ta­la­ra se­re­dip bil­ýä­ris, ýö­ne bi­ziň na­za­ry­myz has uza­ga gö­nük­di­ri­len­dir. Bi­zi has uzak­da ýer­leş­ýän ga­lak­ti­ka­lar gy­zyk­lan­dyr­ýar. Biz äle­miň nä­hi­li eme­le ge­len­di­gi­ne göz ýe­tir­mä­ge sy­na­nyş­ýa­rys – di­ýip AST­RON-yň prog­ram­ma me­ne­je­ri Wim Wan Ka­pel­len aýd­ýar.
LO­FAR tas­la­ma­sy­na 10 ýurt gat­naş­ýar: Ni­der­land­lar, Ir­lan­di­ýa, Be­ýik Bri­ta­ni­ýa, Fran­si­ýa, Ger­ma­ni­ýa, Pol­şa, Lat­wi­ýa, Şwe­si­ýa, Ita­li­ýa we Bol­ga­ri­ýa. Tas­la­ma­nyň çä­gin­de 54 stan­si­ýa ýer­leş­di­ril­di we 110 müň tö­we­re­gi an­ten­na otur­dyl­dy. LO­FAR-yň býu­je­ti on­lar­ça mil­li­on ýew­ro­dan yba­rat bo­lup, esa­sy bö­le­gi Ýew­ro­pa gaz­na­sy ta­ra­pyn­dan ma­li­ýe­leş­di­ril­ýär.
“Ne­wa­ys Electro­nics” ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly kom­pa­ni­ýa­lar to­pa­ry­nyň bir bö­le­gi bo­lup, ägirt uly çäk­ler­de mag­lu­mat­la­ry ge­çir­mä­ge ukyp­ly müň­ler­çe an­ten­na­la­ry gur­ma­gy öz üs­tü­ne al­dy.
-Biz AST­RON-yň sar­gy­dy bo­ýun­ça çyl­şy­rym­ly ul­gam­la­ry – elekt­ron en­jam­la­ry ön­dür­ýä­ris. Ol 6000 bö­lek­den yba­rat. Biz bu ugur­da top­lan tej­ri­bä­miz bi­len elekt­ron teh­no­lo­gi­ýa­lar ba­bat­da uly ösüş ga­zan­dyk – di­ýip, “Ne­wa­ys Electro­nics”-iň do­lan­dy­ry­jy mü­di­ri Mi­şel Post­ma aýt­dy. LO­FAR te­les­ko­py Ýew­ro­pa­nyň se­bit­le­ýin ösüş tas­la­ma­la­ry­nyň ara­syn­da iň yl­ham ber­ýän gur­luş­la­ryň bi­ri­dir.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА