Mi­ka­do – us­sat­la­ryň oý­ny

Mi­ka­do fi­zi­ki us­sat­ly­gy ta­lap ed­ýän nus­ga­wy oýun­la­ryň bi­ri­dir. Reňk­li uzyn çöp­ler bi­len oý­nal­ýan bu oýun asyr­lar­bo­ýy dün­ýä­niň dür­li kün­je­gin­de ýa­şa­ýan adam­la­ryň ün­sü­ni özü­ne çe­kip­dir. Esa­san hem, ça­ga­lar üçin gy­zyk­ly bo­lan mi­ka­do el he­re­ket­le­ri­ni kä­mil­leş­dir­mek­de, üns­lü­li­gi güýç­len­dir­mek­de we pi­kir­le­ni­şi ös­dür­mek­de äh­mi­ýet­li­dir. Mi­ka­do meň­zeş oýun­lar Or­ta asyr­lar­da Mü­sür­de, Gre­si­ýa­da we Rim­de hem oý­na­lyp­dyr. Em­ma oý­nuň hä­zir­ki za­man gör­nü­şi Ýew­ro­pa­da XVIII asyr­da ýü­ze çyk­ýar. Il­ki­baş­da oý­nuň ady «spil­li­kins» di­ýip at­lan­dy­ry­lyp, sa­ma­nyň ga­ty bal­da­gyn­dan (sy­pal) taý­ýar­la­nan çöp­ja­gaz­lar bi­len oý­na­lyp­dyr. Soň­lu­gy bi­len reňk­li çy­byk­lar bi­len oý­na­lan bu oýun «mi­ka­do» ady bi­len meş­hur bo­lup baş­la­ýar. Akyl­ly­ly­gy we usul­ly­ly­gy ta­lap ed­ýän çy­byk oý­ny ýa­pon hö­küm­da­ry Mi­ka­do­nyň adyn­dan ge­lip çyk­ýar. Bu oý­nuň köp ýurt­da oý­nal­ýan­dy­gy se­bäp­li, düz­gün­ler hem dür­li-dür­lü­dir.
Mi­ka­do nä­dip oý­nal­ýar?
Nus­ga­wy mi­ka­do oý­nun­da uzyn­ly­gy 15 san­ti­met­re ba­ra­bar 41 ta­ýa­jyk bol­ýar. Oýun­çy­la­ryň sa­ny çäk­len­di­ril­me­ýär. Ta­ýa­jyk­lar dik sak­lan­ýar we sto­luň üs­tü­ne ýaý­ra­dyl­ýar. Soň­ra sa­ga­dyň di­li­niň ug­ry bo­ýun­ça her oýun­çy saý­lan çöp­ja­ga­zy­ny al­ma­ga sy­na­nyş­ýar. Her kim öz ge­ze­gin­de beý­le­ki ta­ýa­jyk­la­ra deg­mez­den ýa-da gy­myl­dat­maz­dan bir çöp­ja­ga­zy al­ma­ly. Eger mu­ny haý­sy oýun­çy ba­şar­sa, beý­le­ki çöp­ja­gaz­la­ry al­ma­gy do­wam et­dir­ýär. Eger ba­şar­ma­sa, ge­ze­gi­ni ýi­tir­ýär. Oý­nuň so­ňun­da çöp­ja­gaz­lar sa­nal­ýar. Kä­te bu oýun­da köp ta­ýa­jyk ýyg­nan oýun­çy däl-de, on­dan az ýyg­nan oýun­çy ýe­ňi­ji bol­ýar. Se­bä­bi mi­ka­do oý­nun­da ýe­ňi­ji­ni ta­ýa­jyk­la­ryň sa­ny däl-de, ta­ýa­jyk­lar­da­ky reňk­le­riň sa­ny kes­git­le­ýär. Çöp­ja­gaz­lar­da 1-den 7-ä çen­li üç reňk­de – gy­zyl, ýa­şyl we gök çy­zyk­lar bolýar. Mi­ka­do oý­nun­da «kö­mek­çi ta­ýa­jyk­lar» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan goş­ma­ça çöpler hem ula­nyl­ýar.