Iň go­wy kö­çe ta­gam­la­ry

Her hal­kyň özü­ne mah­sus ta­gam­la­ry we ta­gam taý­ýar­la­ýyş usul­la­ry bar. Dat­ly­ly­gy we el­ýe­ter­li­li­gi bi­len ta­pa­wut­lan­ýan kö­çe ta­gam­la­ry dün­ýä aş­ha­na­syn­da dür­lü­li­gi eme­le ge­tir­ýär. Kö­çe ta­gam­la­ry ýur­duň me­de­ni­ýe­ti­ni we ta­ry­hy­ny iň ýa­kyn gör­nüş­de öw­ren­mä­ge ýar­dam ber­ýär. Ga­ze­ti­mi­ziň şu sa­nyn­da dür­li halk­la­ra mah­sus iň go­wy kö­çe ta­gam­la­ry bi­len ta­nyş­dyr­ma­gy ma­kul bil­dik.

Fa­la­fel, Or­ta Gün­do­gar. Ow­ra­dy­lan no­hut bi­len kün­jü­den mynç­gy­la­nyp, tok­ga edi­lip gow­rul­ýan fa­la­fel Ýa­kyn Gün­do­ga­ryň iň meş­hur kö­çe ta­gam­la­ry­nyň bi­ri­dir. Esa­san hem, bu iý­mi­ti taý­ýar­la­ma­ga mü­sür we li­wan aş­ha­na­la­ryn­da has uly üns be­ril­ýär. «Gow­ru­lan top­ja­gaz» hem di­ýil­ýän bu ta­ga­ma çö­rek owun­tyk­la­ry­dyr duz­la­nan gök önüm­ler hem go­şu­lyp, gök ot­lar bi­len bi­le­lik­de hö­dür edil­ýär. Fa­la­fel Du­ba­ýyň kö­çe ta­gam­la­ry­nyň iň meş­hur­la­ry­nyň bi­ri­dir. Bu ta­gam gök önüm sö­ýü­ji­le­riň iň ha­la­ýan iý­mit­le­ri­niň bi­ri­dir.
Ban mi, Wýet­nam. Fran­suz we Azi­ýa ta­gam­­la­ry­ny bir­leş­dir­ýän ban mi ba­ge­tiň ara­sy­na goý­lup taý­ýar­la­nyl­ýan wýet­nam send­wi­çi­dir. Bu ta­gam et, paş­tet, ter we duz­la­nan gök önüm­ler (hy­ýar, kä­şir, turp, burç), gök ot­lar go­şu­lyp taý­ýar­la­nyl­ýar. Wýet­nam­ly­lar mil­li ta­ga­my üçin tü­wi unun­dan ba­get bi­şir­ýär­ler. Soň­ra uzyn çö­re­gi ýa­rym gör­nüş­de ke­sip, içi­ne dür­li hu­ruş­la­ry go­ýup müş­de­ri­le­re hö­dür ed­ýär­ler. Wýet­nam send­wi­çi ma­ýo­nez­li, ba­lyk so­us­ly ýa-da so­ýa so­us­ly gör­nüş­de taý­ýar­la­nyl­ýar. Hä­zir­ki wagt­da Wýet­na­myň tiz ta­ga­my ha­sap­lan­ýan ban mi dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ry­na ýaý­ran iň meş­hur kö­çe ta­gam­la­ry­nyň bi­ri­dir.
Ta­ko, Mek­si­ka. Et, de­ňiz önüm­le­ri, ow­un­jak dog­ra­lan gök önüm­ler, awa­ka­do, peý­nir we so­us go­şu­lyp taý­ýar­la­nyl­ýan bu ta­gam iki bü­kü­len ýas­sy çö­re­giň ara­sy­na goý­lup hö­dür edil­ýär. Mek­si­kaly­la­ryň mil­li ta­ga­my bo­lan ta­ko­ny taý­ýar­la­mak üçin mek­ge­jö­wen unun­dan ýu­ka­jyk çel­pek bi­şi­ril­ýär. Ta­ko­nyň mek­si­kan nus­ga­syn­dan baş­ga-da, ýe­ral­ma we fran­suz peý­ni­ri sal­nyp taý­ýar­la­nyl­ýan fran­suz gör­nü­şi hem bar. Ag­zyň­da eräp gid­ýän bu kö­çe ta­ga­my ýum­şak­ly­gy we dat­ly­ly­gy bi­len ta­pa­wut­lan­ýar.
Kar­ri­wurst, Ger­ma­ni­ýa. Di­lim­le­nip gy­zar­dy­lan şöh­la­dyň üs­tü­ne kar­ri ta­gam­ly po­mi­dor üw­me­ji goý­lup hö­dür edil­ýän bu ta­gam Ger­ma­ni­ýa­da iň köp iýil­ýän tiz ta­gam­la­ryň bi­ri­dir. Adat­ça, kar­ri­wurs­tyň ýa­ny bi­len in­çe­jik dog­ra­lyp gow­ru­lan fran­suz ýe­ral­ma­sy (ba­dat) we bul­ka ýa­ly çö­rek be­ril­ýär. Ikin­ji ja­han ur­şun­dan soň Ber­lin­de dö­rän bu ta­gam ne­mes aş­ha­na­sy­nyň ny­şa­ny­dyr.
Çur­ros, Is­pa­ni­ýa. Däp bo­ýun­ça er­tir­lik na­ha­ry ýa-da ça­ýyň ýa­ny bi­len iý­mek üçin be­ril­ýän bu ta­gam Is­pa­ni­ýa­da iň köp iýil­ýän süý­jü­lik­le­riň bi­ri­dir. Bu ta­ga­my taý­ýar­la­mak üçin il­ki ha­myr ýug­rul­ýar we in­çe­jik tur­ba­dan ge­çi­ri­lip, ýag­da gow­rul­ýar. Soň­ra gy­zar­dy­lan çöp­ja­gaz­lar bir kä­se gyz­gyn şo­ko­lad bi­len bi­le­lik­de hö­dür edil­ýär. Çur­ros ta­ýa­jyk ýa­ly gör­nüş­de hem, te­ge­lek, ýa­rym aý­law gör­nüş­de hem bo­lup bil­ýär. Is­pan ço­pan­la­ry ta­ra­pyn­dan oý­la­nyp ta­py­lan çur­ros iň meş­hur kö­çe ta­gam­la­ry­nyň bi­ri­dir.
Dö­ner ke­bap, Tür­ki­ýe. Türk gast­ro­no­mi­ýa­syn­dan göz­baş al­ýan dö­ner ke­bap Os­man im­pe­ri­ýa­sy döw­rün­de oý­la­nyp ta­py­lýar. Il­ki­baş­da kö­züň üs­tün­de ke­se­li­gi­ne goý­lup bi­şi­ri­len bu ta­gam 1850-nji ýyl­lar­dan soň dik­li­gi­ne bi­şi­ri­lip baş­la­nyp­dyr. Tür­ki­ýä­niň Bur­sa şä­he­ri dö­ne­riň dö­rän ýe­ri ha­sap­la­nyp, XX asy­ryň ahy­ryn­da çalt ta­gam gör­nü­şin­de çö­re­giň ara­sy­na goý­lup köp­çü­lik­le­ýin sa­ty­lyp ug­ra­ýar. Adat­ça, dö­ner ke­bap go­ýun etin­den taý­ýar­la­nyl­ýar. Soň­ky ýyl­lar­da bu kö­çe ta­gamy sy­gyr­dyr to­wuk etin­den hem taý­ýar­la­nyl­ýar. Dö­ner ke­bap çö­re­giň ara­sy­na goý­lup, ow­un­jak dog­ra­lan gök önüm­ler­dir po­mi­dor sou­sy bi­len bi­le­lik­de hö­dür edil­ýär.
Pa­ni pu­ri, Hin­dis­tan. Ha­myr­dan ýa­sa­lyp, gy­zar­dy­lyp gow­rul­ýan içi boş top­ja­gaz­la­ryň içi­ne gaý­na­dy­lan ýe­ral­ma, no­hut, so­gan we gök ot­lar sal­nyp taý­ýar­la­nyl­ýan pa­ni pu­ri hin­di­le­riň iň meş­hur kö­çe ta­ga­my ha­sap­lan­ýar. Taý­ýar­la­nyl­ýan ýe­ri­ne bag­ly­lyk­da, li­mo­nyň su­wy we gök ot­lar bi­len bi­le­lik­de hö­dür edil­ýän bu ta­gam Azi­ýa­nyň beý­le­ki ýurt­la­ryn­da hem taý­ýar­la­nyl­ýar.
Ta­ko­ýa­ki, Ýa­po­ni­ýa. Gaý­na­dy­lan os­mi­nog­dan ýu­ka­jyk ha­myr do­la­nyp, ýö­ri­te ta­ba­da to­ga­lak edi­lip bi­şi­ril­ýän bu ta­gam gyz­gyn­ly­gy­na müş­de­ri­le­re hö­dür edil­ýär. Üs­tü­ne ow­un­jak dog­ra­lan de­ňiz ot­la­ry se­pi­lip, ma­ýo­nez bi­len bi­le­lik­de be­ril­ýän ta­ko­ýa­ki Osa­ka­da dö­rän ta­gam ha­sap­lan­ýar. Ta­ko­ýa­ki fes­ti­wal­lar­da, ba­zar­lar­da, res­to­ran­lar­da hö­dür edil­ýän iň meş­hur kö­çe ta­gam­la­ry­nyň bi­ri­dir.
Jerk to­wuk bu­dy, Ýa­maý­ka. Hoş­boý ys­ly ot­lar bi­len ma­ri­nad edi­lip, man­gal­da bi­şi­ril­ýän to­wuk bu­dy ýa­maý­ka aş­ha­na­sy­nyň iň meş­hur kö­çe ta­gam­la­ry­nyň bi­ri­dir. Tüs­sä­niň we ot­la­ryň ysy ur­ýan bu ta­gam köp­lenç gaý­na­dy­lan tü­wi we di­lim­le­nen li­mon bi­len bi­le­lik­de hö­dür edil­ýär.