Abaý Ku­nan­ba­ýew 1845-nji ýy­lyň 10-njy aw­gus­tyn­da Ga­za­gys­ta­nyň häzirki Semeý şäheriniň Ži­de­baý di­ýen ýe­rin­de çar­wa maş­ga­la­da dün­ýä in­ýär. Onuň ka­ka­sy Ku­nan­baý Ös­ken­ba­ýew to­byk­ty uru­gy­nyň ket­hu­da­sy bo­lup­dyr. Şa­hy­ryň hakyky ady Yb­ra­ýym bo­lup, eje­si Ul­jan ha­tyn he­niz ça­ga­ka ony söý­gü­läp, ga­zak di­lin­de çuň­ňur dü­şün­je­li, akyl­ly ma­ny­sy­ny ber­ýän Aba­ýym di­ýer eken. Eje­si­niň bu mäh­rem sö­zü­ni şa­hyr soň ta­hal­lus hök­mün­de ulan­ýar. Il­ki mu­gal­lym tu­tu­lyp, ýö­ri­te öý­de oka­dy­lan Abaý soň­ra Se­meý­dä­ki Ah­met Ry­za med­re­se­si­nde oku­wy­ny do­wam et­dir­ýär. Ol bu ýer­de Fi­zu­ly, No­wa­ýy, Fer­döw­si, Ny­za­my ýa­ly Gün­do­ga­ryň şa­hyr­la­rynyň eser­le­ri­ni ürç edip oka­ýar, yla­hy­ýet ug­run­dan bi­lim al­ýar. Şol bir wagtyň özünde ol rus mekdebinde hem okaýar. Med­re­se­de dört ýyl okan Abaý 1858-nji ýyl­da med­re­sä­ni taş­la­ma­ly bol­ýar. Soň­ra ol 1873-nji ýy­la çen­li do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň bi­rin­de iş­läp, ýur­duň dür­li kün­jek­le­rin­de sa­par­da bol­ýar. Şol dö­wür­de ol hal­ky so­wat­ly­ly­ga ça­gyr­ýan bir­nä­çe goş­gu­la­ry we ma­ka­la­la­ry ýaz­ýar.
Abaý Ku­nan­ba­ýew ter­ji­meçilik bi­len meş­gul­la­nyp, bel­li rus ýa­zy­jy­la­ry­nyň eser­le­ri­ni ga­zak di­li­ne ter­ji­me ed­ýär. Puş­ki­niň şy­gyr bi­len ýa­zy­lan «Ýew­ge­niý One­gin» ro­ma­ny­nyň ter­ji­me­si onuň kä­mil­li­ge ýe­ten­di­gi­ni gör­kez­ýär. Şa­hyr özü­niň ede­bi mi­ra­sy­nyň köp­rö­wüş­li­li­gi, çe­per­çi­lik taý­dan kä­mil­li­gi, hal­ky dil­de ýa­zy­landy­gy se­bäp­li ga­zak ede­bi di­li­niň düý­bü­ni tu­tu­jy ha­sap­lan­ýar. Onuň 200-e go­laý şyg­ry, 3 des­sa­ny, 45 sa­ny ulu­ly-ki­çi­li kys­sa ese­ri we bir­nä­çe ter­ji­me iş­le­ri bar. Eser­le­rin­de, esa­san, te­bi­gat, ag­zy­bir­lik, söý­gi, bi­lim al­mak, mert­lik ýa­ly me­se­le­ler goz­gal­ýar. Onuň eser­le­ri fran­suz, iň­lis, ne­mes, hy­taý, arap, türk, ýapon, ispan we rus dil­le­ri­ne ter­ji­me edi­l­di.
1995-nji ýyl­da ÝUNESKO hem-de Ga­za­gys­tan hö­kü­me­ti ta­ra­pyn­dan şa­hy­ryň dog­lan gü­nü­niň 150 ýyl­ly­gy da­ba­ra­ly bel­le­ni­lip ge­çil­ýär we şol ýyl «Abaý ýy­ly» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar. Ga­za­gys­ta­nyň iň be­ýik no­ka­dy­na (be­ýik­li­gi 4010 metr) şa­hy­ryň ady da­kyl­ýar. Mun­dan baş­ga-da, Se­meý şä­he­rin­dä­ki mer­ke­zi ki­tap­ha­na, Al­ma­ty şä­he­rin­dä­ki döw­let aka­de­mi­ki ope­ra we ba­let te­at­ry, mil­li mu­gal­lym­çy­lyk uni­wer­si­te­ti we şä­he­riň iň uly şaýoly onuň ady­ny gö­ter­ýär.
Şa­hy­ryň ýa­dy­gär­li­gi mun­dan ozal Weng­ri­ýa­da, Ko­re­ýa Res­pub­li­ka­syn­da, Fran­si­ýa­da, Tür­ki­ýe­de, Eý­ran­da, Öz­be­gis­tan­da, Mü­sür­de, Rus­si­ýa Fe­de­ra­si­ýa­syn­da, Hy­taý­da, Ger­ma­ni­ýa­da, Bra­zi­li­ýa­da we beý­le­ki ýurt­lar­da açyl­dy. In­di Aş­ga­bat­da hem Abaý Ku­nan­ba­ýe­wiň heý­ke­li­ni oturt­mak göz öňün­de tu­tul­ýar.
Abaý Ku­nan­ba­ýew 1904-nji ýy­lyň 23-nji iýu­lyn­da ara­dan çyk­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА