Beý­le­ki äh­li ji­sim­ler­de bol­şy ýa­ly suw hem Ýe­riň dar­tyş güý­ji bi­len aşak­ly­gy­na gid­ýär. Ýag­ny haý­sy ta­rap oý bol­sa, şol ta­ra­pa ak­ýar. Der­ýa­lar adat­ça dag­la­ryň be­ýik ge­riş­le­rin­dä­ki ga­ryň, bu­zuň ere­me­gi, ýa­gy­nyň ýag­ma­gy bi­len eme­le gel­ýän ki­çi­jik çeş­me­le­riň bi­rik­me­gi bi­len dö­re­ýär, de­ňiz de­re­je­sin­den has be­lent­de dö­rän ha­na­dan aşak­ly­gy­na akyp baş­la­ýar. Ahy­ryn­da bol­sa, deň­ze, kö­le ýa-da baş­ga bir der­ýa ba­ryp guý­ýar. Der­ýanyň ha­na­la­ry ýüz­ler­çe ýyl ozal eme­le ge­lip, köp wagt­dan bä­ri şol ugur­dan ak­ma­gy­ny do­wam et­dir­ýär. Kä­bir der­ýa­lar bol­sa, öz ugur­la­ry­ny üýt­ged­ýär. Mu­ňa der­ýa­nyň ha­na­sy­nyň gyr­man­ça­lar bi­len dol­ma­gy se­bäp bol­ýar. Şeý­le ýag­daý­da ha­na­sy­na syg­ma­dyk suw baş­ga ugur ta­pyp, şon­dan akyp baş­la­ýar.

Der­ýa­lar ba­ra­da mag­lu­mat­lar
Dün­ýä­dä­ki kä­bir der­ýa­lar ýy­lyň bel­li döw­rün­de gu­ra­ýar. Di­ňe ýa­gyn­ly möw­süm­de ak­ýan şeý­le der­ýa­la­ra Günor­ta Ýew­ro­pa­da, Gü­nor­ta Ame­ri­ka­da, Af­ri­ka­da we Awst­ra­li­ýa­da ga­bat gel­mek bol­ýar. Şu­ňa meň­zeş der­ýa­lar adat­ça de­ňiz­den ýa-da um­man­dan uzak­da­ky giň düz­lük­ler­de bol­ýar. Kä­bir der­ýa­la­ryň bol­sa gu­rap ga­la­ny­na müň­ler­çe ýyl bo­lup­dyr.
Ara­bys­tan ýa­rym ada­syn­da­ky Wa­di Had­ra­maut jül­ge­si bir­nä­çe asyr ozal der­ýa bo­lup­dyr. Ita­li­ýa­da­ky Ti­br hem-de Ang­li­ýa­da­ky Tem­za der­ýa­la­ry­nyň ha­na­sy he­mi­şe do­ly bo­lup, ýy­lyň kä­bir döw­rün­de bel­li ýer­le­rin­de joş­gun­lar eme­le gel­ýär.
Dün­ýä­niň iň uzyn der­ýa­sy bo­lan Nil öz gözbaşyny Or­ta Af­ri­ka­nyň dag­la­ryn­dan alyp Or­ta­ýer deň­zi­ne çen­li 6650 kilometrden gowrak ara­ly­ga uzap gid­ýär.
Dün­ýä­niň iň gys­ga der­ýa­sy­nyň uzyn­ly­gy 61 met­re ýet­ýär. ABŞ-nyň Mon­ta­na şta­tyn­da­ky Ro der­ýa­sy 1989-njy ýyl­da bu ugur­da Gin­ne­siň Bü­tin­dün­ýä re­kord­lar ki­ta­by­na gi­ri­zil­ýär.
Dag etek­le­rin­de has dik ha­na­dan akan­la­ryn­da der­ýa­nyň ýa-da çeş­mä­niň su­wu­nyň aky­my güýç­li bol­ýar.

Der­ýa bi­len bag­ly kä­bir söz­ler
Adak: Daş­gyn wag­tyn­da der­ýanyň ke­nar­la­ry­nyň suw bas­ýan ýer­le­ri ýa-da der­ýa gol­la­ry­nyň ara­syn­da gal­ýan ki­çi­jik ada­jyk.
Ak­ga­ýyr: Der­ýa­nyň su­wu­nyň çe­ki­len ýe­ri.
Ar­na: Der­ýa­nyň özün­den aý­ry­lyp, ýe­ne şo­ňa go­şul­ýan go­ly.
Bent: Der­ýa­lar­da, ke­nar­lar­da su­wuň de­re­je­si­ni ýo­ka­ryk gal­dyr­mak we bö­lüş­dir­mek üçin gu­rul­ýan des­ga.
De­giş: Der­ýa­nyň ke­na­ry­ny opu­ran ýe­ri.
Şogap: Der­ýanyň aky­my­nyň bö­lün­me­gi bi­len su­wuň or­ta­syn­da ga­lan zo­lak gu­ry ýer.
Üňüz: Aka­ba­nyň gal­dy­ran su­du­ry, yzy ga­lan ug­ry.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА