Beý­ni­miz­de 100 mil­liard tö­we­re­gi neý­ron (nerw öý­jük­le­ri) bar. «Neý­ron to­kaý­ly­gy» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan bu öý­jük­ler beý­ni­niň ba­ry-ýo­gy 10 gö­te­ri­mi­ni düz­ýär.
Beý­ni­niň öl­çe­gi mö­hüm däl. Se­bä­bi uly beý­ni­niň ki­çi beý­ni­den has akyl­ly­dy­gy ba­ra­da su­but­na­ma ýok.
Ýa­dy­ňa dü­şür­mek, tä­ze zat­la­ry pikir­len­mek – bu beý­ni­dä­ki mag­lu­mat­lar esa­syn­da dö­re­ýär.
Beý­ni­dä­ki gan da­mar­la­ry­nyň uzyn­ly­gy 6 müň kilometr.
Düýş gör­mek beý­ni­niň dynç alyş wag­tyn­da (uku­da) bo­lup geç­ýän ki­çi­jik ha­dy­sa­dyr. Bu ha­dy­sa­nyň do­wam­ly­ly­gy ba­ry-ýo­gy 3 se­kunt.
Nä­çe çuň pi­kir­le­nil­se, beý­ni hem şon­ça kis­lo­rod we «ýan­gyç» sarp ed­ýär.
Beý­ni­niň tak­my­nan, 75 gö­te­ri­mi suw­dan dur­ýar. Şol se­bäp­li suw­suz­lyk, nat­riý hem-de elekt­ro­lit­le­riň ýit­me­gi ýa­dyň we ün­süň pe­sel­me­gi­ne se­bäp bol­ýar.
Adam beý­ni­si daş ýa­ly berk bo­lup, be­de­niň ag­ra­my­nyň 2 gö­te­ri­mi­ni eme­le ge­tir­ýär. Beý­ni­niň ag­ra­my or­ta­ça 1,3 – 1,4 ki­log­ram tö­we­re­gi bol­ýar.
Oňur­ga­ly jan­ly-jan­dar­la­ryň ara­syn­da adam beý­ni­si iň ulu­sy ha­sap­lan­ýar. 18 ýa­şa çen­li beý­ni ös­me­gi­ni do­wam et­dir­ýär. 25 ýa­şa çen­li kä­mil­leş­ýär. 40 ýa­şa ýe­ten­de öse­me­gi­ni bes ed­ýär. Adam ulal­dy­gy­ça beý­ni­si ki­çel­ýär.
Kel­la­gy­ry be­ýni­dä­ki nerw öý­jük­le­rin­de bo­lup geç­ýän hi­mi­ki tä­sir­leş­me ne­ti­je­sin­de ýü­ze çyk­ýar.
Beý­ni­niň ha­sa­ba al­ýan gys­ga möh­let­li ýa­dy 20-30 se­kunt tö­we­re­gi ýat­da sak­lan­ýar. Beý­ni san­ly bel­gi­ni 7 se­kunt­da, harp­ly bel­gi­ni 9 se­kunt­da ýat tu­tup bil­ýär. Beý­ni­niň iş­jeň ýa­dy 7 bel­gi­li san­la­ry çalt­lyk bi­len özü­ne ge­çi­rip bil­ýär. Şol se­bäp­li dün­ýä­niň köp ýur­dun­da aw­tou­lag bel­gi­le­ri, te­le­fon no­mer­ler 7 bel­gi­li san­dan geç­me­ýär.
Beý­ni agy­ry duý­ma­ýar. Beý­ni­de her gün 12 – 60 müň tö­we­re­gi pi­kir dö­re­ýär. Şo­la­ryň 95 gö­te­ri­mi gaý­ta­lan­ýan pi­kir­ler bo­lup, 80 gö­te­ri­mi bo­lup bil­me­jek zat­lar­dyr.
Maşk be­de­ni­miz üçin ze­rur bol­şy ýa­ly, beý­ni­miz üçin hem ze­rur­dyr. Küşt, şaş­ka, kross­word ýa­ly pi­kir­len­dir­ýän, iki su­ra­tyň ara­syn­da­ky ta­pa­wu­dy tap­mak ýa­ly beý­ni­ni iş­jeň­leş­dir­ýän maşk­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­me­li.