Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň taý­syz ta­gal­la­la­ry ne­ti­je­sin­de ýur­du­my­zyň ener­ge­ti­ka pu­da­gy­nyň mad­dy-en­jam­la­ýyn bin­ýa­dy­ny düýp­li döw­re­bap­laş­dyr­mak we pug­ta­lan­dyr­mak, tä­ze ener­gi­ýa ul­gam­la­ry­ny dö­ret­mek, ýo­ka­ry hü­när­li iş­gär­le­ri taý­ýar­la­mak bo­ýun­ça ne­ti­je­li çä­re­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Şo­nuň ýa­ly be­lent mak­sat­ly iş­ler göz öňün­de tu­tu­lyp, ýur­du­myz­da bu ul­ga­myň bin­ýa­dy­ny has-da döw­re­bap­laş­dyr­ma­ga we iş­jeň­leş­dir­mä­ge ni­ýet­le­nen «Ener­gi­ýa­ny tyg­şyt­la­ma­gyň 2018–2024-nji ýyl­lar üçin Döw­let mak­sat­na­ma­sy», «Türk­me­nis­ta­nyň ener­ge­ti­ka dip­lo­ma­ti­ýa­sy­ny ös­dür­me­giň 2021–2025-nji ýyl­lar üçin Mak­sat­na­ma­sy» we «Ener­gi­ýa­nyň di­kel­dil­ýän çeş­me­le­ri­ni ös­dür­mek bo­ýun­ça 2030-njy ýy­la çen­li dö­wür üçin Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li stra­te­gi­ýa­sy» ýa­ly bir­nä­çe mak­sat­na­ma­la­ýyn res­mi­na­ma­lar ka­bul edil­di. Bu res­mi­na­ma­lar döw­le­ti­mi­ziň elekt­rik ener­ge­ti­ka ul­ga­my­nyň dur­nuk­ly ösü­şi­ni üp­jün et­mek­de mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­dir. Yk­dy­sa­dy­ýet­de esa­sy orun­la­ryň bi­ri­ni eýe­le­ýän ener­ge­ti­ka ul­ga­my­nyň öňün­de goý­lan we­zi­pe­le­riň üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ma­gy ul­ga­myň ýe­ter­lik de­re­je­de ýo­kar­lan­ýan­dy­gy­nyň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr.
Ýur­du­myz­da elekt­rik ener­ge­ti­ka­sy pu­da­gy­nyň düýp­gö­ter öz­ger­dil­me­gi­niň ne­ti­je­sin­de, uly zäh­met üs­tün­lik­le­ri ga­za­nyl­dy. Bu pu­da­gy ös­dür­me­giň kon­sep­si­ýa­sy­na la­ýyk­lyk­da elekt­roe­ner­ge­ti­ka pu­da­gyn­da 12 sa­ny elekt­rik stan­si­ýa­sy he­re­ket ed­ýär. Ola­ryň umu­my kuw­wa­ty 7000 me­ga­wa­ta deň­dir. Ta­ryh üçin gys­ga dö­wür­de ýo­ka­ry gör­ke­zi­ji­le­re eýe bo­lan elekt­rik stan­si­ýa­la­ry­nyň ula­ny­şa gi­ri­zil­me­gi pu­da­gyň ýe­ten be­lent sep­git­le­ri­ne aý­dyň şa­ýat­lyk ed­ýär. Hä­zir­ki dö­wür­de bu elekt­rik stan­si­ýa­la­ry ne­ti­je­li iş­le­di­lip, eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa elekt­rik ener­gi­ýa­sy ön­dü­ril­ýär. Bu­la­ryň äh­li­si se­bit­le­riň ener­gi­ýa üp­jün­çi­li­gi­niň yg­ty­bar­ly bol­ma­gy­na, tä­ze iş orun­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi­ne müm­kin­çi­lik ber­ýär. Gel­jek­de pu­dak ta­ra­pyn­dan gaý­ta­dan di­kel­dil­ýän ener­gi­ýa çeş­me­le­ri bo­lan Gün­den we ýel­den elekt­rik ener­gi­ýa­sy­ny al­ma­gyň, he­re­ket ed­ýän gaz­tur­bi­na­ly elekt­rik stan­si­ýa­la­ry­ny ýö­ne­keý do­la­ny­şyk­dan ut­gaş­dy­ry­lan bug we gaz do­la­ny­şyk­ly elekt­rik stan­si­ýa­la­ry­na öwür­me­giň tas­la­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mek bu ul­ga­myň öňün­de der­wa­ýys we­zi­pe­le­riň bi­ri hök­mün­de ga­ral­ýar.
Go­laý­da ýur­du­my­zyň elekt­roe­ner­ge­ti­ka pu­da­gy­nyň kuw­wa­ty­ny has-da ýo­ka­ry sep­git­le­re ýe­tir­jek ýe­ne-de bir mö­hüm iri tas­la­ma­nyň düý­bi tu­tul­dy. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň gat­naş­ma­gyn­da düý­bi tu­tu­lan Bal­kan we­la­ýa­ty­nyň Türk­men­ba­şy et­ra­by­nyň çä­gin­de gu­rul­jak döw­re­bap elekt­rik stan­si­ýasynyň önüm­çi­lik kuw­wa­ty 1574 me­ga­wa­ta deň bo­lar. Bu ýer­de ut­ga­şyk­ly hem gaz hem-de bug tur­bi­na­lar otur­dy­lar. Şeý­le iri tas­la­ma­nyň bi­ri Ma­ry we­la­ýa­ty­nyň çä­gin­de gur­lup ulan­ma­ga ber­lip­di. Tä­ze elekt­rik stan­si­ýa­sy se­na­gat taý­dan bar­ha ös­ýän Bal­kan we­la­ýa­ty­nyň sarp edi­ji­le­ri­ni elekt­rik ener­gi­ýa­sy bi­len yg­ty­bar­ly üp­jün eder. Stan­si­ýa­nyň ön­dür­ýän elekt­rik ener­gi­ýa­sy­nyň ar­tyk­maç bö­le­gi­ni ýur­du­my­zyň bi­te­wi hal­ka­la­ýyn ener­go­ul­ga­my­na, şeý­le hem goň­şy ýurt­la­ra iber­mä­ge müm­kin­çi­lik dö­rär.
Türk­me­nis­tan­da bi­te­wi ener­ge­ti­ka hal­ka­sy­nyň gur­lu­şyk iş­le­ri do­wam et­di­ril­ýär. Tas­la­ma­nyň esa­sy bö­lek­le­ri­niň bi­ri bi­te­wi ener­ge­ti­ka hal­ka­sy­ny dö­ret­mä­ge ni­ýet­le­ni­len Ma­ry–Ahal ýo­ka­ry wolt­ly as­ma elekt­rik ge­çi­ri­ji­si ulan­ma­ga be­ril­di. Bi­te­wi ener­gi­ýa hal­ka­sy­nyň dö­re­dil­me­gi Aş­ga­bat şä­he­ri­niň we we­la­ýat­la­ryň ener­ge­ti­ka ul­gam­la­ry­nyň ara­syn­da­ky öza­ra äti­ýaç­lan­dy­ry­şa müm­kin­çi­lik be­rer. Bal­kan-Da­şo­guz ug­ry bo­ýun­ça ýo­ka­ry wolt­ly as­ma elekt­rik ge­çi­ri­ji­si­niň gur­lu­şy­gy­ny 2024-nji ýyl­da ta­mam­la­mak me­ýil­leş­di­ril­ýär. Bal­kan-Da­şo­guz elekt­rik ge­çi­ri­ji ul­ga­my­nyň tas­la­ma­sy­nyň çäk­le­rin­de, ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zy­gyn­da Da­şo­guz şä­he­rin­de ýer­le­şen iri döw­let elekt­rik be­ke­di­niň ön­dür­ýän elekt­rik ener­gi­ýa­sy­ny ka­bul et­mä­ge we paý­la­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­jek tä­ze ki­çi elekt­rik be­ke­diň gur­lu­şy­gy­ny hem do­wam et­dir­ýär­ler. Ýe­ri ge­len­de bel­le­sek, Bal­kan-Da­şo­guz elekt­rik ge­çi­ri­ji ul­ga­my­nyň uzyn­ly­gy 560 ki­lo­metr­den gow­rak­dyr. 2021-nji ýy­lyň okt­ýabr aýyn­da tas­la­ma­nyň bi­rin­ji tap­gy­ry 421 ki­lo­metr uzyn­ly­gy bo­lan Ahal we Bal­kan se­bit­le­ri­niň ara­syn­da elekt­rik ge­çi­ri­ji ul­ga­my­nyň bi­rin­ji tap­gy­ry­nyň işe gi­ri­zil­me­gi bi­len ta­mam­la­nyp­dy.
Soň­ky ýyl­lar­da ýur­du­myz­da ýan­gyç-ener­ge­ti­ka se­riş­de­le­ri­niň önüm­çi­li­gi­niň we ga­zy­lyp al­ny­şy­nyň dep­gi­ni düýp­li ýo­kar­lan­dy­ry­lyp, ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­niň ug­ra­dy­lyş ýol­la­ry hem di­wer­si­fi­ka­si­ýa­laş­dy­ryl­ýar. Bil­şi­miz ýa­ly, in­di köp ýyl­lar­dan bä­ri türk­men ener­ge­ti­ka ul­ga­my bi­len se­bi­tiň bir­le­şen ener­ge­ti­ka ul­ga­my­nyň ara­syn­da elekt­rik bag­la­ny­şy­gy bar. Hä­zir­ki wagt­da Eý­ran Ys­lam Res­pub­li­ka­sy­na, Öz­be­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­na ýo­ka­ry güý­jen­me­li elekt­rik ge­çi­ri­ji­si bo­ýun­ça elekt­rik ener­gi­ýa­sy­nyň eks­por­ty­na ni­ýet­le­nen «elekt­rik köp­rü­si» bar­dyr. Türk­me­nis­ta­nyň elekt­rik ener­gi­ýa­sy­nyň beý­le­ki ugur­lar bo­ýun­ça, hu­su­san-da, Pa­kis­tan Ys­lam Res­pub­li­ka­sy­na we Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­na eks­port edil­me­gi­niň gel­je­gi­ne uly umyt bag­lan­ýar.

Gy­zyl­gül An­na­ýa­ro­wa,
Ýag­şy­gel­di Ka­ka­ýew adyn­da­ky Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­te­ti­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА