Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da tä­ze keş­be eýe bo­lan paý­tag­ty­myz bu gün ge­le­ni haý­ra­na goý­ýar. Ýur­du­my­zyň sy­ýa­sy, yk­dy­sa­dy, ylym-bi­lim we me­de­ni mer­ke­zi ha­sap­lan­ýan Aş­ga­bat Ga­raş­syz­ly­gy­my­zy ga­za­na­ny­myz­dan soň düýp­gö­ter öz­ge­rip, se­bi­tiň uly sy­ýa­sy, yk­dy­sa­dy mer­kez­le­ri­niň bi­ri­ne öw­rül­di. Kö­pet­da­gy etek­läp otu­ran şä­he­ri­miz ýur­du­my­zyň dür­li se­bit­le­ri­ni bir­leş­dir­ýän ulag ýol­la­ry­nyň çat­ry­gy­dyr. Dün­ýä­de iň ösen uly şä­her­ler bi­len deň ha­tar­da orun al­ýan Aş­ga­ba­dyň dö­re­di­le­ni­ne şu ýyl 140 ýyl dol­ýar. Türk­men hal­ky şeý­le aja­ýyp wa­ka­ny toý­la­ma­ga ulu­dan taý­ýar­lyk gör­ýär. Giň kö­çe­le­ri, tä­sin bi­na­la­ry, ba­gy-bos­sa­na bü­re­nen se­ýil­gäh­le­ri bi­len haý­ra­na goý­ýan ak şä­he­ri­miz Aş­ga­ba­dyň ta­ry­hy­na göz aý­la­sak, bir ujy ba­ryp ga­dy­my­ýe­te da­ýan­ýan geç­miş ýo­lu­na gö­züň düş­ýär.
Esas­lan­dy­ry­la­ny­na 140 ýyl bo­lan Aş­ga­bat il­ki­baş­da ki­çeň­räk ga­la ber­kit­me­si eken. Ge­çen 140 ýy­lyň do­wa­myn­da şä­her, gör, nä­hi­li öz­ger­di. Kö­ne Aş­ga­bat oba­sy­nyň or­nun­da aja­ýyp, döw­re­bap hä­zir­ki za­man şä­he­ri ke­ma­la gel­di. Ta­ry­hy mag­lu­mat­la­ra ýüz­len­sek, 1885-­nji ýyl­da Aş­ga­ba­da de­mir ýol gel­ýär.

Bu ýo­luň çe­kil­me­gi bi­len şä­he­re Ýew­ro­pa­dan, Rus­si­ýa­dan, Kaw­kaz­dan iş­le­mä­ge gel­ýän­ler kö­pe­lip­dir we Aş­ga­bat­da otu­rym­ly­la­şyp­dyr. Mag­lu­mat­la­ra gö­rä, Aş­ga­bat­da XX asy­ryň ba­şyn­da dür­li mil­let­le­riň we­kil­le­rin­den kyrk mü­ňe go­laý adam ýa­şap­dyr. Şä­her­le­riň ta­ry­hy­nyň il­kin­ji ýyl­la­ryn­da ge­rek­li inf­rast­ruk­tu­ra gys­ga wagt­da dö­re­di­lip­dir. Iş­jeň söw­da ýol­la­ry­nyň çat­ry­gyn­da ýer­le­şen şä­her tä­jir­le­riň ge­lim-gi­dim­li ýe­ri­ne öw­rü­lip­dir. Aş­ga­ba­dyň iri ba­zar­la­ryn­da tä­jir­ler da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­ti­ren ha­ryt­la­ry­ny müş­de­ri­le­ri­ne ma­zam­la­ýan bol­sa­lar, daý­han­lar meý­dan­da ýe­tiş­di­ren gök-­bak­ja önüm­le­ri­ni, bul­du­ra­şyp du­ran ak­ly­ga­ra­ly üzüm­le­ri­ni, ag­zyň­da eräp bar­ýan erik­le­ri­ni, içi köz ýa­ly gar­pyz­la­ry­ny, bal­dan dat­ly ga­wun­la­ry­ny müş­de­ri­le­re hö­dür­läp­dir­ler. Bu ýer­de Gün­do­ga­ra mah­sus bol­şy ýa­ly, söw­da­laş­mak dä­bi bo­lup­dyr. Şä­her se­net­çi­li­giň hem ösen ýe­ri­ne öw­rü­lip­dir. Ba­za­ryň bir çe­tin­de kö­wüş us­sa­la­ry­dyr hat­dat­lar, de­mir­çi­ler orun alyp­dyr. Bu ýer­de da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­ti­ri­len ha­ryt­lar­dan do­ly dü­kan­lar ha­tar tu­tup­dyr. Bel­li rus ýa­zy­jy­sy W.Ýa­nyň «Azi­ýa­nyň ma­wy alys­lyk­la­ry» di­ýen ýat­la­ma­syn­da ýa­zy­şy ýa­ly, şol dö­wür­de Aş­ga­bat­da «Lon­don, Pa­riž otag­la­ry», «Mosk­wa», «Pe­ter­burg» we «Puş­kin» at­ly myh­man­ha­na­lar bo­lup­dyr. Pe­reň­li ze­nan tä­jir­le­riň süý­ji-kö­ke dü­kan­la­ry iş­läp­dir.
Ta­ryh­dan şu gü­ne çen­li köp wa­ka­la­ry baş­dan ge­çi­ren Aş­ga­bat­da dö­re­di­len gün­le­rin­den baş­lap, uly şä­her­le­re mah­sus bo­lan bi­na­gär­lik des­ga­la­ry gur­lu­pyr. Baý ta­ry­hy bo­lan iri şä­her­le­riň se­ýil­gäh­le­ri­ni, giň meý­dan­la­ry­ny, de­mir ýol men­zil­le­ri­ni, ho­wa men­zil­le­ri­ni alys ýo­la ro­wa­na bol­ýan­la­ry we şä­he­re gel­ýän­le­ri gar­şy al­ýan, ýer­le­ri be­lent­de ýer­leş­ýän äpet sa­gat­lar be­ze­ýär. Se­bä­bi, is­len­dik ýurt­da, şä­her­de ýa­şa­ýan adam­lar üçin wagt örän äh­mi­ýet­li ha­sap­lan­ýar. Şol se­bäp­li gör­nük­li ýer­de goý­lan sa­gat­da hem­mä­niň gö­zi eg­len­ýär. Bir ýa­rym asy­ra go­laý ta­ry­hy bo­lan Aş­ga­bat­da hem şeý­le sa­gat­la­ryň bir­nä­çe­si bar. 2011-nji ýyl­da açy­lyp ulan­ma­ga ber­len «Al­tyn asyr» Gün­do­gar ba­za­ry­nyň mer­ke­zi meý­dan­ça­sy­ny owa­dan sa­gat di­ňi be­ze­ýär. Aş­ga­ba­dyň de­mir ýol men­zi­li­niň bi­na­sy­nyň çür ba­şyn­da­ky sa­gat hem şä­he­riň ýa­şaý­jy­la­ry­na we myh­man­la­ry­na he­mi­şe wag­ty ýat­la­dyp dur. Sa­ýa­ly bag­la­ra, owa­dan çüw­dü­rim­le­re bes­le­nen se­ýil­gäh­le­re-de sa­gat­lar aý­ra­tyn be­zeg ber­ýär. Şä­her­de has ir­ki dö­wür­de gur­lan sa­gat di­ňi hem bar. Ke­mi­ne kö­çe­si­niň ug­run­da ýer­leş­ýän S.A.Ny­ýa­zow adyn­da­ky nah ma­ta kom­bi­na­ty­nyň çä­gin­dä­ki uly sa­gat ba­ra­da ýat­la­mak bo­lar. Bu sa­gat­ly des­ga 1929-njy ýyl­da gu­rul­ýar. Gur­lu­şy taý­dan berk bi­na edi­len bu sa­ga­da Aş­ga­bat şä­he­rin­de 1948-nji ýyl­da bo­lup ge­çen pa­jy­ga­ly wa­ka hem zy­ýan ýe­tir­me­ýär. Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let sir­ki­niň go­la­ýyn­da­ky sa­gat di­ňi şä­he­riň baý bi­na­gär­lik ta­ry­hy­nyň şa­ýa­dy hök­mün­de hä­zir­ki wagt­da hem baş­ky keş­bi­ni sak­lap otyr. Sars­ma­jak bi­na­la­ryň gu­rul­ýan ýe­ri bo­lan paý­tag­ty­myz hä­zir­ki wagt­da dost­lu­gyň, pa­ra­hat­çy­ly­gyň, asu­da­ly­gyň, iki we köp ta­rap­la­ýyn hal­ka­ra gat­na­şyk­la­ry­nyň me­ka­ny­na öw­rül­di. Ka­şaň des­ga­la­ryň düý­bi tu­tul­ýan şä­he­ri­miz ba­ba­tyn­da aýt­sak, her bi­na ba­ra­da ki­tap ýaz­mak müm­kin­çi­li­gi peý­da bo­lar. Gu­rul­ýan her bi­na hem ta­ry­hy­my­za esas­lan­ýar, hem-de şu gü­nü­miz bi­len berk bag­la­nyş­ýar. Ýyl­sa­ýyn öz­ger­ýän gö­zel şä­he­ri­mi­zi kä­mil­leş­dir­mek­de köp iş­le­ri alyp bar­ýan Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň ja­ny sag, öm­ri uzak bol­sun!

Mer­dan AŞYR­MY­RA­DOW,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk ins­ti­tu­ty­nyň ta­ly­by.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА