Milli medeni mirasy aýawly saklamaga we öwrenmäge, türkmen halkynyň dünýä medeniýetiniň kemala gelmegine goşandyny wagyz etmäge aýratyn üns berýän döwlet Baştutanymyz Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen däp bolan gatnaşyklary yzygiderli ösdürmegiň ähmiýetini hemişe nygtaýar.

Ylym-bi­lim, me­de­ni­ýet we ta­ry­hy-bi­na­gär­lik ýa­dy­gär­lik­le­ri­ni aýaw­ly sak­la­mak ul­gam­la­ry hem-de eko­lo­gi­ýa ug­ry bo­ýun­ça köp­ýyl­lyk gat­na­şyk­lar Türk­me­nis­ta­nyň ÝU­NES­KO bi­len öza­ra hyz­mat­daş­ly­gy­nyň ok­gun­ly hä­si­ýe­te eýe­di­gi­niň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr. Ýur­du­my­zyň in­no­wa­si­on ösüş, san­ly­laş­dyr­mak, öň­de­ba­ry­jy mag­lu­mat-kom­mu­ni­ka­si­ýa teh­no­lo­gi­ýa­la­ryn­dan peý­da­lan­mak ýo­lu­na düş­me­gi bi­len bag­ly­lyk­da, ne­ti­je­li hyz­mat­daş­ly­gy ös­dür­mek we ony tä­ze ma­ny-maz­mun bi­len baý­laş­dyr­mak üçin uly müm­kin­çi­lik­ler açyl­ýar.
Bu ab­raý­ly dü­züm bi­len hyz­mat­daş­ly­gyň çä­gin­de türk­men hü­när­men­le­ri ta­ra­pyn­dan da­şa­ry ýurt­ly bi­ler­men­ler bi­len bi­le­lik­de, ýur­du­myz­da­ky ýa­dy­gär­lik­le­riň ara­syn­dan kä­bir tä­sin des­ga­lar saý­la­nyp alyn­dy. Soň­ra şol des­ga­lar ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň ab­raý­ly sa­na­wy­na gi­ri­zil­di. Ola­ryň ha­ta­ryn­da umu­ma­dam­zat gym­mat­ly­gy­nyň üç sa­ny tä­sin ta­ry­hy-ar­heo­lo­gik ýa­dy­gär­li­gi – Ga­dy­my Merw, Kö­ne­ür­genç, Nu­sa­ýyň Par­fi­ýa ga­la­la­ry bar.

ÝU­NES­KO-nyň Adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň gör­nük­li nus­ga­la­ry­nyň sa­na­wy­na «Gö­rog­ly» des­san­çy­lyk sun­ga­ty (2015-nji ýyl), «Küşt­dep­di» türk­men mil­li aý­dym we tans sun­ga­ty (2017-nji ýyl), türk­men mil­li ha­ly­çy­lyk sun­ga­ty (2019-njy ýyl) gi­ri­zil­di.
2020-nji ýyl­da ÝU­NES­KO-nyň iş­le­ri bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň mil­li to­pa­ry­nyň dö­re­dil­me­gi BMG-niň Bi­lim, ylym we me­de­ni­ýet me­se­le­le­ri bo­ýun­ça dü­zü­mi bi­len öza­ra gat­na­şyk­lar­da mö­hüm ädim bol­dy.
Mun­dan baş­ga-da, BMG-niň bu ab­raý­ly dü­zü­mi bi­len me­de­ni­ýet, bi­lim, ylym, sport, ýaş­lar sy­ýa­sa­ty ul­gam­la­ryn­da we beý­le­ki ugur­lar­da köp san­ly tas­la­ma­lar ama­la aşy­ryl­ýar. Şo­nuň ne­ti­je­sin­de, ýur­du­my­zyň ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de ÝU­NES­KO-nyň ka­fed­ra­la­ry­ny dö­ret­mek, gel­jek­de bol­sa ýur­du­my­zyň şä­her­le­ri­niň or­ta mek­dep­le­ri­ni ÝU­NES­KO-nyň as­so­sir­le­nen mek­dep­le­ri­niň hal­ka­ra ul­ga­my­na goş­mak mak­sat edi­nil­di.
Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, go­laý­da BMG-niň Bi­lim, ylym we me­de­ni­ýet me­se­le­le­ri bo­ýun­ça gu­ra­ma­sy bi­len Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türk­men döw­let uni­wer­si­te­tin­de «Me­de­ni mi­ras: geç­miş­den gel­je­ge» hem-de Se­ýit­na­zar Seý­di adyn­da­ky Türk­men döw­let mu­gal­lym­çy­lyk ins­ti­tu­tyn­da «Dur­nuk­ly ösüş üçin eko­lo­gi­ýa bi­li­mi» at­ly ÝU­NES­KO ka­fed­ra­la­ry­ny dö­ret­mek ha­kyn­da Yla­la­şyk­la­ra gol çek­mek da­ba­ra­sy bol­dy.
Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türk­men döw­let uni­wer­si­te­tin­de hem-de Se­ýit­na­zar Seý­di adyn­da­ky Türk­men döw­let mu­gal­lym­çy­lyk ins­ti­tu­tyn­da ÝU­NES­KO ka­fed­ra­la­ry­ny dö­ret­mek bi­len bag­ly me­se­le­ler ÝU­NES­KO-nyň iş­le­ri ba­ra­da mil­li to­pa­ryň 2022-nji ýy­lyň 29-njy ýan­wa­ryn­da hem-de 23-nji ap­re­lin­de, şeý­le hem 2023-nji ýy­lyň 6-njy few­ra­lyn­da ge­çi­ri­len mej­lis­le­rin­de ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­dy.
ÝU­NES­KO ka­fed­ra­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi ýaş­la­ry äh­lu­mu­my we mil­li gym­mat­lyk­lar esa­syn­da ter­bi­ýe­le­mä­ge, ola­ryň eko­lo­gi­ýa we daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak me­se­le­le­ri ba­ra­da­ky bi­lim­le­ri­ni art­dyr­ma­ga, eko­lo­gi­ýa me­de­ni­ýe­ti­ni ös­dür­mä­ge ýar­dam be­rer. Bu ka­fed­ra­lar ada­ty ka­fed­ra­lar däl-de, eý­sem, giň möç­ber­li hal­ka­ra okuw-bar­lag mer­kez­le­ri bo­lar.
Şeý­le hem bu okuw bö­lüm­le­ri ýo­ka­ry bi­li­mi hem-de yl­my ös­dür­mä­ge de­giş­li me­se­le­le­riň tu­tuş top­lu­my bo­ýun­ça tej­ri­be, mag­lu­mat alyş­mak­da uly or­ny eýe­lär.
Ýur­du­my­zyň ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de ÝU­NES­KO ka­fed­ra­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi Türk­me­nis­ta­nyň ÝU­NES­KO bi­len hyz­mat­daş­ly­gy­nyň 30 ýyl­ly­gy baý­ram edil­ýän şu ýyl­da aý­ra­tyn äh­mi­ýe­te eýe­dir. 117 döw­le­tiň ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­niň şu­ňa meň­zeş ka­fed­ra­la­ry­ny bir­leş­dir­ýän ÝU­NES­KO UNIT­WIN ka­fed­ra­la­ry­nyň to­ry, ola­ra ylym we bi­lim pu­da­gyn­da köp­ta­rap­la­ýyn hyz­mat­daş­ly­gy ös­dür­mä­ge we hal­ka­ra möç­be­rin­de mil­li tej­ri­be­si­ni paý­laş­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Türk­me­nis­tan 1993-nji ýy­lyň 17-nji aw­gus­tyn­da ÝU­NES­KO-nyň ag­za­ly­gy­na ka­bul edil­di. Bu gu­ra­ma tu­tuş adam­zat ta­ra­pyn­dan go­ra­lyp, gel­jek­ki ne­sil­le­re ýe­tir­mä­ge de­giş­li ha­sap­lan­ýan mad­dy we mad­dy däl me­de­ni gym­mat­lyk­la­ry go­rap sak­la­mak­da, di­kelt­mek­de we wa­gyz et­mek­de bü­tin­dün­ýä äh­mi­ýet­li iş­le­ri alyp bar­ýar. ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­nyň esa­sy mak­sa­dy oňa go­şu­lan tä­sin mad­dy ýa-da mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­my­zy, te­bi­gy ýa­dy­gär­li­gi go­ra­mak­dan, çuň­ňur öw­ren­mek­den we dün­ýä ýaý­mak­dan yba­rat­dyr.

Gu­wanç MU­HAM­ME­DOW,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk ins­ti­tu­ty­nyň ta­ly­by.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА