Şu ýy­lyň 27-28-nji okt­ýab­ryn­da ýur­du­my­zyň we­la­ýat­la­ryn­da hem-de Aş­ga­bat we Ar­ka­dag şä­her­le­rin­de meş­hur türk­men kom­po­zi­to­ry Nu­ry Hal­mäm­me­do­wyň dog­lan gü­nü­niň 85 ýyl­ly­gy my­na­sy­bet­li «Mu­ka­ma si­ňen ömür» at­ly fes­ti­wal ge­çi­ri­ler. Bu hem ýur­du­myz­da me­de­ni­ýet iş­gär­le­ri­ne we sun­gat us­sat­la­ry­na, ha­ly­pa­la­ra go­ýul­ýan hor­mat-sar­pa­nyň ny­şa­ny­dyr.
Us­sat kom­po­zi­tor Nu­ry Hal­mäm­me­dow 1938-nji ýy­lyň 20-nji iýu­nyn­da Bä­her­den et­ra­by­nyň Mür­çe oba­syn­da köp per­zent­li maş­ga­la­da dün­ýä in­ýär. Ça­ga­lyk­dan eje­sin­den jy­da dü­şen Nu­ry Hal­mäm­me­dow Baý­ra­ma­ly şä­he­rin­dä­ki ça­ga­lar öýü­ne düş­ýär we şol ýer­de saz äle­min­dä­ki il­kin­ji ädim­le­ri­ni ät­läp ug­ra­ýar. Ol Baý­ra­ma­ly şä­he­rin­dä­ki Ça­ga­lar öýün­de saz bi­len bag­ly baş­lan­gyç bi­li­mi­ni al­ýar­ka, bir­nä­çe saz­la­ry hem dö­red­ýär.
Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti, Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Döw­let baý­ra­gy­nyň eýe­si Nu­ry Hal­mäm­me­do­wyň meş­hur saz­la­ry dün­ýä hem-de türk­men hal­ky­nyň saz sun­ga­ty­nyň naý­ba­şy­la­ry­nyň bi­ri­dir. Onuň dö­re­den eser­le­ri «Aý­gyt­ly ädim» ba­le­ti, «Türk­me­nis­tan» sim­fo­ni­ki şe­kil­le­ri, sim­fo­ni­ýa, G.Ezi­zo­wyň söz­le­ri­ne so­list­ler, hor we or­kestr üçin wo­kal – sim­fo­ni­ki poe­ma «Be­ýik Wa­tan­çy­lyk ur­şun­da we­pat bo­lan gah­ry­man­la­ryň ýa­dy­gär­li­gi­ne», «Du­ta­ryň owa­zy», «Bal­la­da», «Sa­ňa» we beý­le­ki for­te­pia­no üçin pýe­sa­lar, «Nar aga­jy» at­ly skrip­ka we for­te­pia­no üçin wa­ria­si­ýa­lar, Mag­tym­gu­ly­nyň, Mol­la­ne­pe­siň söz­le­ri­ne al­ty wo­kal top­lu­my, S.Ýe­se­ni­niň söz­le­ri­ne «Pars äheň­le­ri», G.Geý­nä­niň söz­le­ri­ne «Yn­san ýü­rek­le­ri», «Aý­gyt­ly ädim», «Keç­pe­lek», «Şü­kür bag­şy» fi­lim­le­ri­niň saz­la­ry we beý­le­ki­ler­dir.
Meş­hur kom­po­zi­tor ta­lyp­lyk ýyl­la­ryn­da dö­re­den en­çe­me saz eser­le­rin­den iň naý­ba­şy­la­ryn­dan bi­ri ha­sap­lan­ýan «Du­ta­ryň owaz­la­ry» at­ly meş­hur for­te­pia­no pýe­sa­sy gör­nük­li türk­men sa­zan­da­sy Myl­ly Täç­my­ra­do­wa ba­gyş­la­nyp­dyr. Bu saz­da mil­li sa­zyň öz­bo­luş­ly aý­ra­tyn­ly­gy we du­tar­çy­lyk sun­ga­ty­nyň aja­ýyp­ly­gy örän ýag­ty şöh­le­len­ýär. Hä­zir­ki wag­ta çen­li dün­ýä­niň meş­hur sa­zan­da­la­ry­nyň re­per­tua­ryn­da gör­nük­li orun eýe­le­ýän bu saz ese­ri il­kin­ji ge­zek 1962-nji ýyl­da Mosk­wa­da ge­çi­ri­len Ýaş kom­po­zi­tor­la­ryň Bü­tin­so­ýuz kon­kur­syn­da emin­ler to­pa­ry ta­ra­pyn­dan ýo­ka­ry ba­ha my­na­syp bol­ýar we Nu­ry Hal­mäm­me­do­wa ýö­ri­te dip­lom gow­şu­ryl­ýar.
Kom­po­zi­to­ryň dö­re­di­ji­li­gin­de wo­kal saz­la­ry­na hem aý­ra­tyn orun de­giş­li­dir. Ol XIX-XX asyr­lar­da ýa­şap ge­çen şa­hyr­lar­dan Mol­la­ne­pe­siň, Ke­mi­nä­niň, Gur­ban­na­zar Ezi­zo­wyň, Ata Ata­ja­no­wyň, Reh­met Se­ýi­do­wyň we Gel­di Bä­şi­ýe­wiň goş­gu­la­ryn­dan ruh­la­nyp bir­nä­çe saz eser­le­ri­ni hem dö­red­ýär.
Nu­ry Hal­mäm­me­do­wyň aja­ýyp dö­re­di­ji­lik ter­ji­me­ha­lyn­da­ky aý­ra­tyn sa­hy­pa onuň ki­no­film­le­re ba­gyş­lap dö­re­den saz­la­ry­na de­giş­li­dir.
Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz «Pa­ra­hat­çy­lyk sa­zy, dost­luk, do­gan­lyk sa­zy» at­ly ki­ta­byn­da şeý­le bel­le­ýär: «El­bet­de, «Şü­kür bag­şy» fil­mi­niň şeý­le üs­tün­lik ga­zan­ma­gyn­da ge­ni­al türk­men kom­po­zi­to­ry Nu­ry Hal­mäm­me­do­wyň bi­ti­ren hyz­ma­ty ägirt ulu­dyr. Or­ta Azi­ýa Res­pub­li­ka­la­ry­nyň we Ga­za­gys­ta­nyň ki­no fes­ti­wa­lyn­da bu fil­miň sa­zy üçin ber­len ýö­ri­te baý­ra­gy gow­şu­ry­lan­da, Çin­giz Aýt­ma­tow Nu­ry­nyň sa­zy­ny «dur­mu­şyň öz be­ren sa­zy» di­ýip at­lan­dyr­dy. Bi­ziň ýaş kom­po­zi­to­ry­myz bol­sa, bu söz­le­re jo­gap hök­mün­de: «Bu sa­zy ýaz­ma­ga ma­ňa hal­ky­myň ta­ry­hy kö­mek ber­di. Bu saz ha­ky­ky halk sa­zy­dyr. Şo­ňa gö­rä-de, me­niň ýe­ri­ne ýe­ti­ren işi­me şeý­le ýo­ka­ry ba­ha be­ril­me­gi­ni türk­men sa­zy­nyň yk­rar edil­me­gi di­ýip ka­bul ed­ýä­rin» di­ýip bel­le­ýär.

Leý­la RE­JE­PO­WA,
Türk­me­nis­ta­nyň In­že­ner-teh­ni­ki we ulag kom­mu­ni­ka­si­ýa­la­ry ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА