Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň baş­lan­gy­jy bi­len Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da göz­ba­şy­ny asyr­la­ryň jüm­mü­şin­den alyp gaýd­ýan mil­li gym­mat­lyk­la­ry­my­zyň bi­ri bo­lan ala­baý it­le­ri­niň dün­ýädä­ki şan-şöh­ra­ty­ny has-da be­len­de gal­dyr­mak, ola­ry go­rap sak­la­mak we kö­pelt­mek, to­hum­çy­ly­gy­ny alyp bar­mak hem-de bu ugur­da ge­çi­ril­ýän iş­le­ri hal­ka­ra de­re­je­de ös­dür­mek bo­ýun­ça uly ta­gal­la­lar edil­ýär.
Her ýy­lyň okt­ýabr aýy­nyň soň­ky ýek­şen­be­sin­de giň­den bel­le­nil­ýän Türk­men ala­ba­ýy­nyň baý­ra­my my­na­sy­bet­li dür­li çä­re­ler gu­ral­ýar. Türk­men ala­ba­ýy­ny yzy­gi­der­li kö­pelt­mek, halk seç­gi­çi­lik usu­ly­ny hem-de mil­li it­şy­naslyk mek­de­bi­ni giňden peý­da­la­nyp, hal­ka­ra de­re­je­si­ne ýe­tir­mek mak­sa­dy bi­len, ýur­du­myz­da 2020-nji ýy­lyň ma­ýyn­da Hal­ka­ra «Türk­men ala­baý it­le­ri» as­so­sia­si­ýa­sy dö­re­dil­di. Mu­nuň özi türk­men hal­ky­nyň we­pa­ly ýol­da­şy, mil­li buý­san­jy ha­sap­la­nyl­ýan türk­men ala­baý­la­ry ba­ra­da edil­ýän ala­da­la­ryň ýurt de­re­je­sin­de özü­niň oňyn ne­ti­je­si­ni ber­ýän­di­gi­ni su­but ed­ýär.
Ýur­du­my­zyň ga­dy­my otu­rym­ly me­kan­la­ryn­da ala­baý­la­ryň mes­gen tu­tan ýer­le­ri duş gel­ýär. My­sal üçin, ar­heo­log­lar Ahal we­la­ýa­ty­nyň çä­gin­dä­ki ga­dy­my Jeý­tun­da bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň­ki IV müň­ýyl­lyk­da ýa­şap ge­çen, uly kel­le­li hem-de kuw­wat­ly äň­li äpet ala­ba­ýyň ga­lyn­dy­la­ry­ny ýü­ze çy­kar­dy­lar. Mu­nuň özi 6 müň ýyl mun­dan ozal hem ata-ba­ba­la­ry­my­zyň ala­baý­la­ry ýe­tiş­di­ren­dik­le­ri­ne şa­ýat­lyk ed­ýär. Üs­tün­den uzak dö­wür­le­riň ge­çen­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, we­pa­ly­lyk, gaý­duw­syz­lyk, ynam­dar­lyk ýa­ly ala­baý­la­ra mah­sus hä­si­ýet­ler sak­la­nyp ga­lyp­dyr. Tej­ri­be­li it­şy­nas­lar ala­baý­la­ry ös­dü­rip ýe­tiş­di­ren­le­rin­de güýç ulan­mak ar­ka­ly tem­mi çä­re­le­ri­ne ýol ber­me­li däl­di­gi­ne oňat dü­şün­ýär­ler. Bu iş­de ola­ryň hor­ma­ty­na my­na­syp bol­jak de­re­je­de çe­me­leş­me­li, şon­da ol se­niň ha­ky­ky we­pa­ly dos­tu­ňa öw­rül­ýär. Asyr­la­ryň do­wa­myn­da ge­çi­ri­len seç­gi iş­le­ri ala­baý­lar­da bu hä­si­ýet­le­ri ter­bi­ýe­le­mä­ge ýar­dam et­di. Olar türk­men hal­ky­nyň saz­la­şyk, gö­zel­lik, mad­dy we ru­hy gym­mat­lyk­lar ba­ra­da­ky dü­şün­je­le­ri­niň jem­len­me­si bo­lup, halk me­de­ni­ýe­ti­niň aý­ryl­maz bö­le­gi­ni eme­le ge­tir­ýär.
Türk­men ala­ba­ýy we­pa­ly­ly­gyň te­bi­gy nus­ga­sy­dyr, ba­tyr­ly­gyň hem-de eder­men­li­giň ala­ma­ty­dyr. Hal­ky­myz öý-oja­gy­nyň, mal-mül­kü­niň go­rag­ly­ly­gy­ny öz hem­de­mi bo­lan ala­ba­ýy­na yna­nyp, kö­ňül ra­hat­ly­gy­ny onuň bi­len paý­laş­ýar. Sag­dyn­lyk we ru­hu­be­lent­lik ýö­rel­ge­le­ri­niň ala­mat­la­ry­nyň ru­hy göz­ba­şyn­da türk­men ala­ba­ýy bar­dyr. Türk­men ala­ba­ýy hal­ky­my­zyň mil­li gym­mat­ly­gy, buý­san­jy. Hal­ky­my­zyň mil­li­li­gin­de öz­bo­luş­ly or­ny eýe­le­ýän türk­men ala­baý­la­ry säh­ra dur­mu­şyn­da, çar­wa ýa­şaý­şyn­da, ço­pan go­şun­da aý­ra­tyn äh­mi­ýet­li­dir. Türk­men ala­ba­ýy­nyň ýat­keş­li­gi örän güýç­li bo­lup, sü­ri­ni berk go­ra­ýar. Sü­rä mö­jek ara­laş­an wagty itleriň bi­ri sü­ri­niň go­la­ýyn­da ga­lyp, beý­le­ki­le­ri mö­je­giň ge­len ta­ra­py­na gi­dip, ony kow­ýar­lar, sü­rä go­laý­laş­dyr­ma­ýar­lar. Türk­men ala­baý­la­ry diý­seň ag­ras, özü­ne göw­ni ýet­ýän, sal­dam­ly bol­ýar­lar. Olar hiç ha­çan esas­syz ýer­den üýr­me­ýär­ler we uw­la­ma­ýar­lar. Mö­je­ge gar­şy çy­kan­la­ryn­da-da ses­siz to­pul­ýar­lar. Türk­men­ler asyr­lar­bo­ýy it­ler­de şu sy­pat­la­ry sün­nä­läp, ne­sil aras­sa­ly­gy­ny sak­la­mak işi­ne aý­ra­tyn üns be­rip­dir­ler.

Yb­ra­ýym NY­ÝAZ­DUR­DY­ÝEW,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk ins­ti­tu­ty­nyň ta­ly­by.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА