Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz se­na­ga­ty ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­lar bi­len üp­jün et­megi, ägirt uly möç­ber­ler­de ma­ýa go­ýum­la­ry­ny çek­mek ar­ka­ly ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ni dep­gin­li ös­dür­me­gi esa­sy we­zi­pe edip goý­ýar. Şo­ňa gö­rä-de, ýur­du­myz­da ýan­gyç we ener­ge­ti­ka se­riş­de­le­ri­ni tyg­şyt­ly hem-de ne­ti­je­li ulan­ma­ga uly üns be­ril­ýär. Bu ugur­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri hä­zir­ki döw­rüň ta­lap­la­ry­na la­ýyk ge­tir­mek bo­ýun­ça hem ze­rur çä­re­ler ge­çi­ril­ýär. Şeý­le hem ýur­du­myz­da gel­je­giň ener­gi­ýa gur­lu­şy­na yk­jam taý­ýar­lyk gör­mek ba­bat­da hem giň ge­rim­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar.

Hormatly Prezidentimiziň energetika diplomatiýasy Garaşsyz döwletimiziň daşary syýasatynda möhüm orny eýeleýär. Biziň başlangyçlarymyz esasynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy energiýa serişdeleriniň halkara bazarlara durnukly we ygtybarly iberilmegini üpjün etmek boýunça Kararnamalary kabul etdi.

Mil­li Liderimi­ziň dur­mu­şa ge­çir­ýän ener­ge­ti­ka dip­lo­ma­ti­ýa­sy ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň de­re­je­sin­de giň gol­da­wa eýe bol­ýar. Bu ba­bat­da 2008-nji we 2013-nji ýyl­lar­da Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy ta­ra­pyn­dan de­giş­li Ka­rar­na­ma­la­ryň bi­ra­gyz­dan ka­bul edil­me­gi mu­nuň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr.
Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Baş As­samb­le­ýa­nyň 76-njy mej­li­sin­de öňe sü­ren BMG-niň pes ug­le­rod­ly ener­gi­ýa­ny ös­dür­mek bo­ýun­ça Stra­te­gi­ýa­ny hem-de wo­do­rod ener­ge­ti­ka­sy­ny ös­dür­mek üçin hal­ka­ra «Ýol kar­ta­sy­ny» düz­mek ba­ra­da­ky tek­lip­le­ri ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek­de örän uly äh­mi­ýe­te eýe­dir.
Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, hor­mat­ly Prezidentimiziň ener­ge­ti­ka ul­ga­myn­da öňe sür­ýän hal­ka­ra baş­lan­gyç­la­ryn­dan ugur al­nyp, Türk­me­nis­ta­nyň wo­do­rod ener­gi­ýa­sy ba­bat­da hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny ös­dür­mek bo­ýun­ça 2022-2023-nji ýyl­lar üçin «Ýol kar­ta­sy­nyň» tas­la­ma­sy iş­le­nip dü­zül­di.
Res­mi­na­ma wo­do­rod ener­gi­ýa­sy bo­ýun­ça hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy ýo­la goý­mak we pug­ta­lan­dyr­mak hem-de ýo­ka­ry de­re­je­li hü­när­men­ler bi­len üp­jün edi­len, döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­lar esa­syn­da iş­le­ýän we eks­por­ta gö­nük­di­ri­len mil­li wo­do­rod ener­ge­ti­ka pu­da­gy­ny dö­ret­mek bi­len bag­ly giň stra­te­gik mak­sat­la­ry we çä­re­ler top­lu­my­ny öz içi­ne al­ýar.
Ýur­du­myz ener­ge­ti­ka ul­ga­myn­da hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­nyň ös­dü­ril­me­gi­ne uly äh­mi­ýet ber­ýär. Bu ba­bat­da Ener­gi­ýa­nyň gaý­ta­dan di­kel­dil­ýän çeş­me­le­ri bo­ýun­ça hal­ka­ra agent­lik (IRE­NA), Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka agent­li­gi, Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy, Atom ener­gi­ýa­sy bo­ýun­ça hal­ka­ra agent­lik we beý­le­ki hal­ka­ra gu­ra­ma­lar bi­len iş­jeň hyz­mat­daş­lyk edil­ýär.
Mä­lim bol­şy ýa­ly, ýur­du­myz Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­nyň Kon­fe­ren­si­ýa­sy­na baş­lyk­lyk et­di. Bu ab­raý­ly dü­zü­me baş­lyk­lyk et­me­gi di­ňe bir ug­le­wo­do­rod se­riş­de­le­ri­ni ön­dü­ri­ji we da­şa­ry ýurt­la­ra ibe­ri­ji hök­mün­de däl, eý­sem, Gün­do­ga­ryň we Gün­ba­ta­ryň ara­syn­da­ky bag­la­nyş­dy­ry­jy köp­ri hök­mün­de hem bi­ziň ýur­du­my­zyň hyz­mat­la­ry­nyň no­bat­da­ky yk­rar­na­ma­sy­na öw­rül­di.
Umu­man, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ener­ge­ti­ka stra­te­gi­ýa­syn­da ener­gi­ýa­nyň däp bo­lan çeş­me­le­ri­ne dur­nuk­ly el­ýe­ter­li­li­gi üp­jün et­mä­ge, ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni tyg­şyt­la­mak mak­sat­na­ma­la­ry­ny ös­dür­mä­ge we ener­gi­ýa­nyň al­ter­na­tiw çeş­me­le­ri­ni iş­läp taý­ýar­la­ma­ga gö­nük­di­ri­len ädim­le­ri kes­git­läp bil­jek dün­ýä ener­ge­ti­ka ar­hi­tek­tu­ra­sy­nyň dö­re­dil­me­gi göz öňün­de tu­tul­ýar.
Gaý­ta­dan di­kel­dil­ýän çeş­me­ler­den ener­gi­ýa al­ma­gyň ada­ty işe öw­rü­lip, ýo­la goý­la­nyn­dan bä­ri köp wagt geç­me­dik hem bol­sa, ol eý­ýäm­den sarp edi­ji­le­riň ag­la­ba­sy üçin ener­gi­ýa üp­jün­çi­li­gi­niň ile­ri tut­ýan çeş­me­si­ne öw­rü­lip, ýo­ka­ry dep­gin­ler bi­len meş­hur­ly­ga eýe bol­ýar. Ýur­du­myz­da al­ter­na­tiw ener­ge­ti­ka ul­ga­my­nyň ös­dü­ril­me­gi­ne, onuň çeş­me­le­rin­den ne­ti­je­li ulan­mak bo­ýun­ça öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ry çek­mä­ge we or­naş­dyr­ma­ga uly üns be­ril­ýär. Hä­zir­ki döw­rüň ýag­daý­la­ry bi­len bag­ly­lyk­da, gel­je­giň ýan­gy­jy hök­mün­de wo­do­rod şol çeş­me­le­riň bi­ri bo­lup dur­ýar. Eko­lo­gi­ýa we ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bi­len bag­ly äh­lu­mu­my me­se­le­ler ba­bat­da wo­do­ro­dy ön­dür­megiň we ony ulan­ma­gyň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni öw­ren­mek mö­hüm­dir.
Wo­do­rod ener­gi­ýa­sy – ener­gi­ýa­ny ýyg­na­mak, da­şa­mak, ön­dür­mek we sarp et­mek üçin wo­do­ro­dy ulan­ma­ga esas­lan­ýan ener­gi­ýa­nyň bir şa­ha­sy­dyr. Wo­do­rod Ýe­riň ýü­zün­de we kos­mos­da iň köp ýaý­ran ele­ment hök­mün­de saý­lan­ýar. Wo­do­rod ener­gi­ýa­sy al­ter­na­tiw ener­gi­ýa­ny aň­lad­ýar.
Häzirki wagtda wo­do­rod önüm­çi­li­gi­nde üç esa­sy çeş­meden peýdalanylýar – 18%-i kö­m­ri gaý­ta­dan iş­le­mek­den, 4%-i gaý­ta­dan di­kel­dil­ýän ener­gi­ýa çeş­me­le­ri ar­ka­ly ön­dü­ril­ýän «ýa­şyl» wo­do­rod, esa­san, suw elekt­ro­li­zin­den üp­jün edil­ýär, 78%-i te­bi­gy ga­zy we ne­bi­ti gaý­ta­dan iş­le­mek ar­ka­ly alyn­ýar. Hä­zir­ki wagt­da yk­dy­sa­dy taý­dan iň amat­ly­sy, ga­zy­lyp alyn­ýan ýan­gyç­dan wo­do­rod ön­dür­mek bo­lup dur­ýar. Pes ug­le­rod­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ry ulan­mak bi­len al­nan wo­do­rod se­bäp­li se­na­gat pu­dak­la­ryn­da ug­le­rod zy­ňyn­dy­la­ry­nyň de­re­je­si­ni pe­selt­mek müm­kin­dir.
Şeý­le­lik­de, hä­zir­ki wagt­da gel­jek­de halk ho­ja­ly­gyn­yň ähli ugurlarynda pes ug­le­rod­ly ener­gi­ýa çeş­me­le­rin­den peý­da­lan­ma­ga uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. Ulag ul­ga­my­nyň äh­li gör­nüş­le­rin­de hem al­ter­na­tiw ener­gi­ýa çeş­me­le­rin­den iş­jeň peý­da­lan­mak üçin uly ma­ýa go­ýum­lar öz­leş­di­ril­ýär. Aw­tou­lag­lar elekt­rik­leş­di­ril­ýär, uçar­lar we beý­le­ki ho­wa ulag­la­ry­nyň wo­do­rod ýa-da bio­ýan­gyç bi­len üp­jün edil­me­gi göz öňün­de tu­tul­ýar.
Bi­ziň ýur­du­myz ug­le­wo­do­rod gor­la­ry­na baý bol­mak bi­len, te­bi­gy gazy we ne­bit se­riş­de­le­ri gaý­ta­dan iş­le­mek ar­ka­ly eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa ener­gi­ýa çeş­me­le­ri­niň ön­dü­ril­me­gi ug­run­da giň ta­gal­la­lar edil­ýär.

So­na ALI­MO­WA,
Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türk­men döw­let uni­wer­si­te­ti­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА