Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ähli milli gymmatlyklarymyz bilen bir hatarda haly sungatymyz hem pajarlap ösýär. Gyz-gelinlerimiziň el hünäri bolan Türkmen halysynyň baýramy uludan toýlanylýar. Amaly-haşam sungatyna baý ýurdumyzda haly önümleriniň dürli görnüşleri, keçe nagyşlary, tahýalar, palasdyr kilimler, zergärçilik önümleri, zenanlarymyzyň bezeg şaýlary, at esbaplary, küýzegärlik, suratkeşlik, nakgaşçylyk önümleri görenlerde uly gyzyklanma döredýär.
Bularyň içinde has baýlaşany we öseni bolsa halyçylyk sungatydyr. Dünýä meşhur bolan, şöhratyny häzirki günlere çenli saklap we artdyryp gelýän haly sungatymyz inçeligi, ussatlygy talap edýär. Gelin-gyzlarymyzyň çeper ellerinden çykan halylar her bir adamy özüniň gözelligi, nepisligi, inçeligi we owadanlygy bilen haýrana goýýar. Bu sungat geçmişdäki ene-mamalarymyzyň giň düşünjeliligini, zehinliligini we başarjaňlygyny, irginsiz zähmete ukyplylygyny, tebigy sowatlylygyny aýan edýär we bu ajaýyp sungatyň nesillere miras galýan gymmatly hünärdigini alamatlandyrýar. Gelin-gyzlarymyz hala çiten her bir nagşyna öz arzuw-isleglerini, syrly söýgülerini siňdiripdirler. Watana we tebigata bolan buýsanjyny çeper elleriniň hünäri bilen görkezmegi başarypdyrlar. Ol el hünärleri türkmen halkynyň maddy medeniýetiniň gazananlarynda sungat eseri derejesinde özboluşly orun alan owadan bir dünýädir. Nagyşlar her bir dokmaçynyň işine ezberliginiň nusgasydyr. Türkmen ilimizde köpdürli ajaýyp nagyşlar arkama-arka, nesilden-nesle geçip, şu günki günümize gelip ýetipdir. Zenanlarymyz halylara we haly önümlerine, beýleki el işlerine salan nagyşlarynyň üsti bilen ynanç-ygtykadyny, ýagşy umytlaryny, umumy ýaşaýyş medeniýetini hem beýan edipdirler. Şol häsiýetler hem milli nagyşlarymyzyň atlaryna geçipdir. Şonuň üçin hem milli nagyşlarymyzyň her biriniň öz ýoly, häsiýetli aýratynlygy bardyr. Muňa mysal edip dagdan nagşyny, alaja, goçak, ak gaýma ýaly halkymyzyň käbir ýagşy yrymdyr ynançlary bilen bagly nagyşlaryň adyny agzap geçmek ýerliklidir. Halkymyzda dagdan nagşynyň gözden-dilden goraýandygyna bolan ynam diýseň güýçlüdir. Ak gaýma – ak ýollarda rowaçlyk bermegi, goçak nagşy ogul perzende garaşýan gelinleriň arzuwlaryny beýan edipdir.
Hawa, döwürleriň aýlanyp, heňňamlaryň dolanyp durmagy bilen adamlaryň pikiri, dünýägaraýşy hem ösýär, özgerýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda milli mirasymyza aýratyn üns berlip, has-da ösmegine getirdi. Türkmen halysy gelin-gyzlarymyzyň kalbyndaky gözellikden, ýüregindäki nuranalykdan dörän ajaýyp sungat bolup, öýümiziň, toýumyzyň bezegi, durmuşymyzyň ýaraşygy, ene-mamalarymyzyň, gyz-gelinlerimiziň eliniň çeperliginiň, ussatlygynyň güwänamasydyr. Zenanlarymyzyň nepislik bilen sünnäläp dokaýan halylary gözellik äleminiň görküdir. Ene-mamalarymyzyň çeper elleri bilen dokalan halylaryň her çitiminde, her bir öýdüminde eziz Watanymyza bolan çäksiz söýginiň nyşany bar. Türkmen halylarynyň ýene-de bir iňňän ähmiýetli tarapy, ynsan saglygy üçin juda ýakymly bolan arassa goýun ýüňünden dokalmagydyr. Ene-mamalarymyz haly sungatyny kämilligiň, owadanlygyň nusgasyna öwrüpdirler. Zenanlarymyzyň arzuw-umytlary siňen bu milli senedi dokamak, göräýmäge ýönekeý bir zat ýaly. Ýöne «iňňe bilen guýy gazan ýaly» irginsiz zähmeti talap edýän haly sungatynyň döremeginde zenanlarymyzyň çeperligini, sabyr-takatlylygyny, kanagatlylygyny görmek bolýar.
Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri milli mirasymyzyň täze öwüşginlerde, täze röwüşde ýaýbaňlanmagyna badalga berdi. Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýinde, onuň şahamçalarynda milli mirasymyzy wagyz etmek we düşündirmek işleri alnyp barylýar, baýramçylyklara, belli senelere bagyşlanyp dabaralar geçirilýär, sergiler guralýar. Muzeý işgärleri hemişelik sergi bölümlerinde görkezilýän gymmatlyklary wagyz etmek bilen çäklenmän, dürli muwzuklarda orta we ýokary okuw mekdeplerinde, çagalar baglarynda yzygiderli göçme sergileri hem guraýarlar. Bu sergiler bolsa çagalaryň we ýaşlaryň halkymyzyň miras galdyran hem-de nesilden nesle geçip gelýän medeni gymmatlyklary, taryhy baýlygy, gözel tebigatymyzyň haýwanat dünýäsi barada giňişleýin maglumat almaklaryna we bilimlerini artdyrmaklaryna, dünýägaraýyşlaryny giňeltmeklerine ýardam berýär.
Ennegül BALLYÝEWA,
Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýiniň ylmy işgäri.