Her ýy­lyň 18-nji sent­ýab­ryn­da Bü­tin­dün­ýä elekt­ron ki­tap­lar gü­ni bel­le­nil­ýär. Bu se­nä­niň bel­le­nip ge­çil­me­gi­niň esa­sy mak­sa­dy oka­ma­gyň el­ýe­ter­li­li­gi­ni we elekt­ron ki­tap­lar­da hö­dür­len­ýän ýe­ňil­li­gi açyp gör­kez­mek­den yba­rat­dyr. Elekt­ron ki­tap ba­ra­da­ky pi­ki­riň 1930-njy ýyl­lar­da or­ta aty­lan­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, 41 ýyl­dan soň­ra il­kin­ji elekt­ron ki­tap­lar peý­da bol­ýar. Eý­sem, elekt­ron ki­tap nä­me?!

Elekt­ron ki­tap san­ly for­mat­da hö­dür­len­ýän, oky­jy­la­ryň elekt­ron en­jam­lar­da – komp­ýu­ter­de, no­ut­buk­da, öý­jük­li te­le­fon­lar­da, plan­şet­ler­de oka­ma­gy­na müm­kin­çi­lik ber­ýän ul­gam­dyr. Soň­ky ýyl­lar­da elekt­ron ki­tap­la­ryň meş­hur­ly­gy­nyň art­ma­gy bi­len köp san­ly nus­ga­wy ýa­zy­jy-şa­hyr­la­ryň ki­tap­la­ry, iň köp sa­tyn alyn­ýan ki­tap­lar elekt­ron gör­nü­şe ge­çi­ril­di. Hat­da da­şa­ry ýurt ýa­zy­jy­la­ry­nyň kö­pü­si in­di ki­tap­la­ry­ny ka­gyz gör­nü­şin­de däl-de, elekt­ron gör­nüş­de «çap et­me­gi» ma­kul bil­ýär­ler.
Elekt­ron ki­ta­byň dö­reý­şi
Elekt­ron ki­tap ba­ra­da­ky il­kin­ji pi­kir 1930-njy ýyl­da Rob Brau­nyň fil­me to­ma­şa edip otu­ran wag­ty kel­le­si­ne gel­ýär. Ol pi­ki­ri­ni köp­çü­lik bi­len paý­la­şyp, gel­jek­de bir­nä­çe tom­ly, kü­ti ki­tap­la­ryň nus­ga­sy­ny elekt­ron en­jam­la­ra or­naş­dyr­mak ar­ka­ly amat­ly usul­da oka­ma­gyň müm­kin bol­jak­dy­gy ba­ra­da­ky dü­şün­jä­ni or­ta at­ýar. 1949-njy ýyl­da is­pan mu­gal­ly­my An­ge­la Ru­iz Rob­les il­kin­ji aw­to­ma­tik ki­tap okaý­jy «Enciclo­pe­dia Mecánica»-ny oý­lap tap­ýar. Ro­ble­siň aw­to­ma­tik ki­tap okaý­jy ba­ra­da­ky pi­ki­ri ça­ga­la­ryň her gün mek­de­be gö­te­rip git­me­li ki­tap­la­ry­nyň ag­ra­my­ny azalt­mak mak­sa­dy bi­len dö­räp­dir. Şeý­le-de bol­sa, bu en­jam köp­çü­lik­le­ýin ula­ny­şa gir­me­ýär. Ro­ble­siň oý­lap ta­py­şyn­dan 22, şeý­le hem Rob Brau­nyň pi­ki­rin­den 41 ýyl­dan soň­ra, elekt­ron ki­tap­la­ryň dö­re­me­gin­de şow­lu­lyk ga­za­nyl­ýar. 1970-nji ýyl­la­ryň ba­şyn­da, esa­san, ylym-bi­lim eda­ra­la­ry­nyň ara­syn­da ede­bi­ýat­la­ry gö­çü­rip al­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýän, in­ter­ne­tiň baş­lan­gy­jy ha­sap­lan­ýan AR­PA­NET ul­ga­my dö­re­dil­ýär. Şeý­le­lik­de, bu ösüş­ler «Gu­ten­berg» at­ly tas­la­ma­nyň dö­re­dil­me­gi­ne se­bäp bol­ýar. Meý­le­tin­lik esa­syn­da he­re­ket ed­ýän bu tas­la­ma me­de­ni iş­le­riň we elekt­ron ki­tap­la­ryň san­ly ul­gam­da­ky ar­hi­wi­ni dö­ret­mek üçin taý­ýar­lan­ýar. 1990-njy ýyl­la­ryň ba­şyn­da in­ter­ne­te il­kin­ji elekt­ron ki­tap­la­ryň or­naş­dy­ryl­ma­gy bi­len ki­tap­la­ryň elekt­ron nus­ga­la­ry stan­dart­laş­dy­ryl­ýar hem-de on­laýn ki­tap dü­kan­la­ry dö­re­dil­ýär. Bu elekt­ron ki­tap­la­ryň ta­ry­hyn­da­ky iň uly üs­tün­lik­le­riň bi­ri bo­lup, 2014-nji ýyl­da her ýy­lyň 18-nji sent­ýab­ryn­da elekt­ron ki­tap­la­ryň bü­tin­dün­ýä gü­nü­ni bel­le­mek ka­ra­ra ge­lin­ýär.
Elekt­ron ki­tap­lar oky­jy­la­ryň işi­ni bir­nä­çe es­se ýe­ňil­leş­dir­ýär. Şeý­le­lik­de, ki­ta­by ýa­nyň bi­len gö­ter­mek ze­rur­ly­gy ara­dan aý­ryl­ýar. Is­leg bil­dir­ýän ki­ta­by­ňy­zy jem­gy­ýet­çi­lik to­run­dan ese­riň ýa-da aw­to­ry­nyň ady­ny göz­let­mek ar­ka­ly gys­ga wagt­da ta­pyp bol­ýar. Ki­ta­byň elekt­ron nus­ga­sy­ny öý­jük­li te­le­fo­na ýük­le­mek bi­len ýol­da, dynç alyş­da ýa-da iş­de okap bol­ýar. Be­ril­ýän mag­lu­mat­la­ra gö­rä, dün­ýä­de her aý­da 56 müň elekt­ron ki­tap ne­şir edi­lip, on­laýn ki­tap­ha­na­da ede­bi eser­ler öň­dä­ki or­ny eýe­le­ýär. Elekt­ron ki­tap­lar ýaş­la­ryň ara­syn­da has ýör­gün­li we yg­ty­bar­ly ha­sap­lan­ýar. Il­ki­baş­da ada­ty usul­da çap edi­len ki­tap­la­ryň elekt­ron nus­ga­la­ry dö­re­di­len bol­sa, hä­zir­ki wagt­da di­ňe elekt­ron gör­nüş­de ýaý­ra­dyl­ýan ki­tap­lar hem çyk­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА