Gyş pas­lyn­da ýag­şyň ýa-da ga­ryň köp ýa­gyp, ho­wa­nyň aşa so­wa­ma­gy bi­len buz gat­lak­la­ry eme­le gel­ýär. Ýol­la­ry hem buz gat­la­gy­nyň tut­ma­gy, py­ýa­da­la­ryň we ulag­la­ryň he­re­ke­ti­ne päs­gel­çi­lik dö­red­ýär. Kö­çe­ler­dä­ki buz gat­la­gy­ny eret­mek üçin ir­ki ýyl­lar­dan bä­ri «ýol­la­ry duz­la­mak» usu­lyn­dan peý­da­la­nyl­ýar. Eý­sem, duz bu­zy nä­dip ered­ýär?
Dü­zü­min­dä­ki mi­ne­ral­la­ra bag­ly­lyk­da gar 0-dan -48 de­re­je ara­lyk­da doň­ýar. Şeý­le ýag­daý­da gar­da­ky mo­le­ku­la­la­ryň ara­syn­da­ky wo­do­rod bag­la­ny­şy­gy güýç­len­ýär. Ne­ti­je­de, mo­le­ku­la­lar kris­tal gur­lu­şa ge­çip, buz gat­la­gy­ny eme­le ge­tir­ýär. Nat­riý hlo­ri­di (NaCl) ho­wa­nyň de­re­je­si -32-den pes bo­lan­da bu­zuň ere­me­gi­ne tä­sir ed­ýär. Kö­çe­le­re se­pi­len duz bu­za ara­la­şyp, nat­riý we hlo­rid ion­la­ry­na bö­lün­ýär. Ion­lar wo­do­rod bag­la­ny­şy­gy­ny gow­şa­dyp, bu­zuň ere­me­gi­ne se­bäp bol­ýar. Ho­wa­ -15 de­re­je­den pes bo­lan­da duz bu­zy has çalt ered­ýär. Aşa so­wuk­da dü­zü­min­de mag­niý hlo­ri­di (MgCl2) ýa-da kal­siý hlo­ri­di­ (CaCl2) bolan duz gör­nüş­le­ri­ni ulan­mak maslahat berilýär. MgCl2, CaCl2 3 ion­dan, NaCl bol­sa 2 ion­dan dur­ýar. Duz­da­ky ion­lar nä­çe köp bol­du­gy­ça, bu­za tä­sir edi­şi hem şon­ça güýç­len­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА