Gyş pas­ly­nyň be­ze­gi bo­lan ga­ryň ýag­ma­gy hem­me­ler üçin şat­lyk­ly pur­sada öw­rül­ýär. Gar oý­na­ma­gy, gar­dan dür­li şe­kil­le­ri we gar adam ýa­sa­ma­gy ha­la­ma­ýan ýok bol­sa ge­rek. Eý­sem, gar nä­dip eme­le gel­ýär?!

Ho­wa so­wan­da at­mos­fe­ra­da­ky ki­çi­jik buz kris­tal­la­ry bi­ri-bi­ri­ne ýa­py­şyp, gar eme­le gel­ýär. Ho­wa­nyň tem­pe­ra­tu­ra­sy 2 de­re­je­den pes bo­lan­da ýa­gyş, ýag­ny at­mos­fe­ra­da­ky çyg­ly­lyk gar gör­nü­şin­de aşak düş­ýär. Howa 0 de­re­je­den 2 de­re­je ara­lyk­da bolanda iň agyr gar gat­lak­la­ry Ýe­re dü­şüp bil­ýär. Ga­r, esa­san, uç­ga­nak­lap, ke­be­lek­läp, bo­ran­lap ýa-da syr­gyn­lap ýagýar. Ga­ryň ýal­dy­ra­ýan gör­nü­şi­ne bul­dur­çyn di­ýil­ýär. Ho­wa 0 de­re­je­den ýy­ly bo­lan­da gu­ry gar ýag­ýar. Gu­ry gar ýa­gan­da buz kris­tal­la­ry bi­ri-bi­ri­ne ýa­pyş­ma­ýar. Şol se­bäp­li gar toz­ga­la­ry hem ki­çi­jik bol­ýar. Mu­ňa baş­ga­ça «to­zan­ly gar» hem di­ýil­ýär. Ho­wa 0 de­re­je­den aşak dü­şen­de, ýag­ny mi­nus (-) bo­lan­da, buz kris­tal­la­ry bi­ri-bi­ri­ne ýa­py­şyp, owa­dan şe­kil­li uly gar toz­ga­la­ry­ny eme­le ge­tir­ýär. Ga­ryň reň­ki ak bo­lup gö­rün­ýän hem bol­sa, as­lyn­da suw ýa­ly reňk­siz­dir. Gar toz­ga­la­ry şöh­lä­ni yzy­na ser­pik­di­rip, ak reňk­de gö­rün­ýär. Gar ýag­ýan ýe­ri­ne gö­rä, çal, mä­mi­şi we gö­güm­til reňk­de bo­lup bi­ler. Gar at­mos­fe­ra­dan 1 sa­gat çe­me­si wagt­da Ýe­re düş­ýär. Ga­ryň dü­şüş tiz­li­gi sa­gat­da 1 ki­lo­metr­den 14 ki­lo­met­re çen­li bo­lup bil­ýär. Toz­ga­jyk­lar aşak düş­ýän ma­ha­ly ho­wa­da­ky çy­gy özü­ne çek­ýär we ýe­liň ug­ru­na gö­rä tiz­li­gi­ni art­dyr­ýar. Toz­ga­jyk­la­ryň hi­ç birisi beý­le­ki­si­ne meň­ze­me­ýär we ýe­re dü­şen­de bi­ri-bi­ri­ne deg­me­ýär. Gar toz­ga­sy, esa­san, şa­ha­jy­ga meň­zeş 6 bö­lek­li buz kris­tal­la­ry gör­nü­şin­de bol­ýar.
Ata-ba­ba­la­ry­myz ga­ryň ýag­ma­gy­, gar bi­len bag­la­ny­şyk­ly te­bi­gy ha­dy­sa­la­r barada bir­nä­çe yrym­dyr ynanç­la­ry, halk dö­re­di­ji­lik eser­le­ri­ni dö­re­dip­dir­ler. Mu­ňa my­sal hök­mün­de «Ga­lan işe gar ýa­gar», «Leg­lek bi­len gar gel­di», «Tor­gaý ge­len­den do­kuz gün­den soň gar gi­der» ýa­ly na­kyl­lar­dyr pä­him­le­ri gör­kez­mek bo­lar. Ga­raş­syz­lyk ýyl­la­ry­nyň ede­bi­ýa­tyn­da «ak­ja gar» ady bi­len goş­gu­dyr aý­dym­lar dö­re­dil­di. Gar bi­len bag­ly türk­men di­li­niň söz­lük dü­zü­min­de bir­nä­çe söz­le­re duş gel­mek bol­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА