Gu­ry ýer­de bol­şy ýa­ly, de­ňiz­dir um­man­la­ryň hem öz­bo­luş­ly ekoul­ga­my bol­ýar. Çuň de­ňiz­ler­de dür­li gör­nüş­li jan­dar­lar ýa­şa­ýar, ösüm­lik­ler ös­ýär. In­di bir­nä­çe ýyl­dan bä­ri de­ňiz­ler we köl­ler ba­lyk­la­ry ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mek we kä­bir ekin­le­riň ha­sy­ly­ny al­mak üçin peý­da­la­nyl­ýar. Soň­ky ýyl­lar­da de­ňiz­ler­de su­wo­ty ös­dü­rip ýe­tiş­dir­ýän kär­ha­na­la­ryň sa­ny bar­ha art­ýar. Bu pu­da­gyň glo­bal ba­zar­da­ky pul do­la­ny­şy­gy 6 mil­liard dol­la­ra ýet­di. Bi­ler­men­ler de­ňiz­le­rde ösüm­lik­le­riň ha­sy­ly­ny al­mak üçin has köp müm­kin­çi­lik dö­re­ýän­di­gi­ni bel­le­ýär­ler. De­ňiz­dä­ki iň uly «ekin meý­dan­la­ry­nyň» bi­ri hem Nor­we­gi­ýa bi­len Is­lan­di­ýa­nyň ara­syn­da­ky Fa­rýer ada­la­ry­nyň ke­nar­la­ryn­da ýer­leş­ýär. Bu ýer­de «Ocean Ra­in­fo­rest» at­ly kom­pa­ni­ýa­nyň iş­gär­le­ri su­wo­ty ös­dü­rip ýe­tiş­dir­ýär­ler. Kom­pa­ni­ýa­nyň mü­di­ri Ola­wur Gre­gar­sen ke­na­ra go­laý ýer­de dar­ty­lyp goý­lan ýüz­ler­çe to­ruň su­wo­ty ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mek üçin peý­da­la­nyl­ýan­dy­gy­ny bel­le­ýär. Bu to­ruň umu­my uzyn­ly­gy 50 ki­lo­met­re ýet­ýär. Tor­la­ry sak­lap du­ran esa­sy ta­nap su­wuň 10 metr aşa­gyn­da ýer­le­şip, tol­kun­la­ryň tä­si­rin­den uzak­da gal­ýar. Da­ni­ýa de­giş­li bo­lan bu ýer­de su­wuň ýy­ly­ly­gy 6-11 de­re­je ara­ly­gyn­da üýt­ge­ýär. Bu ýer­dä­ki su­wuň çuň we iý­mi­te baý bo­lma­gy su­wo­ty­nyň bol ha­sy­ly­ny al­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Tebigat üçin peýdaly
Kom­pa­ni­ýa­nyň ýol­baş­çy­sy Gre­gar­sen soň­ky ýyl­lar­da azyk önüm­le­ri­ne is­le­giň ýo­kar­lan­ma­gy bi­len su­wo­ty ös­dü­rip ýe­tiş­dir­ýän kär­ha­na­la­ryň sa­ny­nyň ar­tan­dy­gy­ny bel­le­ýär. Su­wo­ty di­ňe azyk hök­mün­de däl, eý­sem, azyk önüm­le­ri­niň ga­by­ny ön­dür­mek üçin hem peý­da­la­nyl­ar. Bu bol­sa, ne­bit­den alyn­ýan çig ma­lyň or­nu­ny tu­tup, daş­ky gur­şaw üçin hem peý­da­ly bol­ar. De­ňiz­de ös­ýän su­wo­tu­lar örän çalt ulal­ýar. Bu ot­lar ös­me­gi üçin Gün şöh­le­si­ne, de­ňiz su­wun­da­ky iý­mi­te we kö­mür­tur­şy ga­zy­na ze­rur­lyk duý­ýar. Şeý­le­lik­de, ola­ryň kö­pel­dil­me­gi­niň kö­mür­tur­şy ga­zy­ny azal­dyp, ho­wa­nyň ma­ýyl­gan­ly­gy­nyň öňü­ni al­mak­da hem peý­da­ly­dy­gy aý­dyl­ýar.
Su­wo­tu­la­ryň bo­ýy ýe­ten­den soň­ra tor­lar ýö­ri­te gä­mi ar­ka­ly su­wuň ýü­zü­ne çy­ka­ryl­ýar. Ýü­püň üs­tün­dä­ki ot­lar ça­py­lyp al­nan­dan soň­ra tor ýe­ne-de aşak goý­be­ril­ýär. Kom­pa­ni­ýa­nyň hünärmenleri şu ýy­lyň ba­şyn­dan bä­ri 200 ton­na go­laý su­wo­ty ýyg­nap­dyr­lar. Kom­pa­ni­ýa­nyň iş­gär­le­ri bu ýer­dä­ki önüm­çi­li­gi­ni iki es­se art­dyr­ma­gy mak­sat edin­ýär.
Ýyg­na­lan su­wo­tu­lar ke­nar­da­ky ýö­ri­te kär­ha­na­da gaý­ta­dan iş­len­ýär. Su­wo­tu­lar gu­ra­dy­lyp, azyk önüm­le­ri ön­dür­mek üçin beý­le­ki kär­ha­na­la­ra ibe­ril­ýär. Ga­lyn­dy­syn­dan bol­sa öý haý­wan­la­ry üçin iým taý­ýar­lan­ýar. Şeý­le hem bu ot kos­me­ti­ka we der­man se­na­ga­tyn­da hem peý­da­la­nyl­ýar.

Täze tehnologiýa işlenip taýýarlanýar
Nor­we­gi­ýa­nyň «Sin­tef» yl­my-bar­lag mer­ke­zi su­wo­ty ös­dü­rip ýe­tiş­dir­ýän kär­ha­na­lar üçin tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­la­ry iş­läp taý­ýar­la­ýar. Hü­när­men­le­riň esa­sy mak­sa­dy bu ugur­da teh­no­lo­gi­ýa­dan has köp peý­da­la­nyl­ma­gy bi­len, iş­çi güý­jü­ni azalt­mak­dan yba­rat.
Por­tu­ga­li­ýa­nyň «Al­gaP­lus» at­ly kom­pa­ni­ýa­sy hem de­ňiz­de däl-de, suw how­da­nyn­da şeý­le ot­la­ry ös­dü­rip ýe­tiş­dir­ýär. Kom­pa­ni­ýa­nyň ýol­baş­çy­sy He­le­na Ab­ru how­dan­da su­wo­ty ös­dü­rip ýe­tiş­dir­me­giň has aň­sat­dy­gy­ny bel­le­ýär. Ab­ru how­dan­da su­wuň ýy­ly­ly­gy­ny gö­zeg­çi­lik­de sak­lap, ýy­lyň do­wa­myn­da önüm­çi­lik edip bol­jak­dy­gy­na ün­si çek­ýär. Kom­pa­ni­ýa ta­ra­pyn­dan su­wo­tu­la­ry kö­pelt­mek üçin şi­til­ha­na hem dö­re­di­lip­dir.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА