Duz aş­ha­na­nyň aý­ryl­maz bir bö­le­gi bo­lup, na­ha­ra dat­ly ta­gam ber­ýär. Aş­pez­çi­lik sun­ga­tyn­da bel­li-bel­li du­zuň ula­nyl­ýan­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, dün­ýä­de şor iý­mi­tiň bir­nä­çe gör­nü­şi bar. Mu­ňa ga­zy­lyp al­nan ada­ty duz, de­ňiz du­zy, ýod­la­nan duz, gül­gün duz, Gi­ma­laý du­zy we iri duz ýa­ly gör­nüş­le­ri my­sal ge­tir­mek bo­lar. Bu duz­lar nä de­re­je­de bi­ri-bi­ri­ne meň­ze­ýär? Haý­sy­ny ulan­mak ýer­lik­li we mö­hüm? Ge­liň, duzuň gör­nüş­le­ri we hä­si­ýet­li aý­ra­tyn­ly­gy bi­len tan­şa­lyň!

Ýod­la­nan duz. Du­zuň suw­dan we ga­zy­lyp alyn­ýan bu gör­nü­şi se­na­gat­da gaý­ta­dan iş­le­nip, ýod bi­len baý­laş­dy­ryl­ýar. «Stol du­zy» hem di­ýil­ýän bu gör­nüş adam be­de­nin­dä­ki kä­bir ýet­mez­lik­le­riň öňü­ni al­ma­ga ýar­dam ed­ýär. Or­ta­ça ula­ny­lan­da peý­da­ly ha­sap­lan­ýan ýod­la­nan duz ýü­rek sag­ly­gy­ny go­ra­ýar. Çalt ere­ýän­di­gi se­bäp­li ýod­la­nan du­zy çor­ba we iş­däa­ça­ra goş­mak mas­la­hat be­ril­ýär. Şeý­le hem ki­çi­jik bö­le­jik­ler­den yba­rat bo­lan bu duz dür­li re­sept­ler­de ula­ny­lyp bil­ner.
Iri duz. Du­zuň bu gör­nü­şi te­bi­gy ýag­daý­da ýü­ze çyk­ýan mi­ne­ral bo­lup, asyr­lar­bo­ýy et tag­ta­ny aras­sa­la­mak­da ula­ny­lyp gel­nip­dir. Iri duz ýo­duň de­re­gi­ne nat­riý hlo­ri­dini öz içi­ne al­ýan­dy­gy se­bäp­li, ýod­lan­ma­dyk duz­lar to­pa­ry­na de­giş­li­dir. Iri du­zuň ula­ny­ly­şy seý­rek bo­lup, et ça­py­lan tag­ta­nyň üs­tü­ne se­pil­ýär, tä­ze so­ý­lan ma­lyň de­ri­si duz­lan­ýar. Şeý­le hem uly bö­lek ete, ba­ly­ga se­pi­lip, Gü­ne ka­kat­mak üçin ula­nyl­ýar. Du­zuň bu gör­nü­şi na­har taý­ýar­la­mak­da hem ula­nyl­ýar. Iri du­zuň ta­ga­my­nyň ýi­ti­li­gi hem-de kän iş­len­män­di­gi se­bäp­li, ula­ny­lan­da ün­sli bol­ma­ly. Du­zuň bu gör­nü­şi yzy­gi­der­li ula­ny­lan­da sag­lyk üçin zy­ýan­ly bo­lup, bo­gun­lar­da, be­de­niň iç­ki ag­za­la­ryn­da duz ýyg­nan­ma­gy­na ge­tir­me­gi müm­kin. Şol se­bäp­li iri du­zy yzy­gi­der­li peý­da­lan­mak­dan sak­lan­ma­ly.
De­ňiz du­zy. Iri duz bi­len de­ňiz du­zu­nyň iki­si­niň bir zat­dy­gy ba­ra­da aý­dyl­ýan­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, bu ga­ra­ýyş dog­ry däl. Iki gör­nüş hem iri dä­ne­li bo­lan­soň, ola­ry ta­pa­wut­lan­dyr­mak bi­raz kyn­çy­ly­lyk dö­red­ýär. Iri duz­dan ta­pa­wut­ly­lyk­da de­ňiz du­zun­da ýod sak­lan­ýar. Iň tä­sin aý­ra­tyn­ly­gy hem de­ňiz du­zu­nyň reň­ki ak däl-de, gül­gün bol­ýar. Na­har bi­şi­ri­len­de hem du­zuň bu gör­nü­şi­ni ula­nyp bo­lar. Ýö­ne muňa ga­ra­maz­dan, ýa­kym­ly ys­ly de­ňiz du­zu­ny iş­däa­çar­la­ra, içim­lik­le­re goş­mak mas­la­hat be­ril­ýär. De­ňiz du­zy gök önüm­ler­den taý­ýar­lan­ýan ta­gam­la­ra go­şu­lan­da has-da lez­zet­li bol­ýar.
Gi­ma­laý du­zy. Iý­mi­ti uzak wagt­lap za­ýa­la­man sak­la­mak üçin asyr­lar­bo­ýy duz ula­ny­lyp gel­nip­dir. Ýod­la­nan du­za meň­zeş Gi­ma­laý du­zy kris­tal bö­le­jik­ler­den we mi­ne­ral­lar­dan dü­zül­ýän­di­gi se­bäp­li mu­nuň üçin iň go­wu­sy ha­sap­lan­ýar. Ga­ryň we ýag­şyň uzak wagt­lap sak­lan­ma­gy bi­len ga­ýa­la­ryň ýü­zün­de eme­le gel­ýän mi­ne­ral çö­kün­di­ni na­har­lar­da ulan­mak hem mas­la­hat be­ril­ýär.

Bi­ri-bi­ri­­niň ýe­ri­ne ula­nyp bol­ýar­my?
Iri duz we ýod­la­nan duz, adat­ça çal­şy­ry­lyp ula­nyl­ýar. Iri duz ýod­la­nan du­za gö­rä kyn ere­ýän­di­gi se­bäp­li, uzak wagt­lap gaý­na­dyl­ýan su­wuk na­har­la­ra goş­mak ýer­lik­li ha­sap­lan­ýar. Ýod­la­nan du­zy çö­rek önüm­le­ri­ne, gu­rak na­har­la­ra go­şup bi­ler­si­ňiz. Et­dir ba­lyk iri duz bi­len duz­la­nan­da tur­şu­ly­gy ýu­waş-ýu­waş­dan özü­ne çe­kip, has ta­gam­ly bol­ýar. Du­zuň is­len­dik gör­nü­şi öz ýe­rin­de kadaly ula­ny­lan­da adama zyýansyz bolýar.
Luk­man­lar se­na­gat taý­dan iş­len­me­dik du­zy ulan­ma­gyň sag­lyk üçin zy­ýan­ly­dy­gy­ny aýd­ýar­lar. Şeý­le hem na­har­dyr iş­däa­ça­ra du­zy or­ta­ça at­ma­gyň be­den­de ar­tyk­maç duz ýyg­nan­ma­gy­nyň öňü­ni al­ma­ga ýar­dam ed­ýän­di­gi­ni bel­le­ýär­ler. Aş­ha­na­da ula­nyl­ýan na­har du­zu­ny ag­zy ga­pak­ly aý­na gap­da sak­la­ma­gyň mö­hüm­di­gi­ni unutmaň!

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА